گستره ترک استفصال در استنباطات فقهی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
از موارد دخیل در الغای خصوصیت، قاعده ترک استفصال است که مفید تعدی حکم از مورد سؤالِ راوی است. در برخی از احادیث، سؤال راوی مجمل است و این قابلیت وجود دارد که عقل از اجمال سؤال و ترک استفصال معصوم، عمومیت حکم را استنباط کند. در کتب اصولیِ متقدمان، به برخی از زوایای قاعده اشاره شده است. برای تعیین گستره ترک استفصال در استنباطات فقهی لازم است تحلیل درستی از این قاعده صورت پذیرد و ارکان و مجاری و نحوه استنباط عموم و مقدار دلالت آن بررسی شود. از پیگیری این موضوع در منابع فقهی و اصولی به روش توصیفی و تحلیلی این نتایج به دست آمده است: اولاً، ارکان ترک استفصال عبارت اند از: سبقت سؤال راوی، امکان عمومیت جواب و وجود احتمال در سؤال؛ ثانیاً، ترک استفصال بیشتر در احادیث اِفتایی جریان دارد و استقلال و عدم استقلال جواب معصوم، تأثیری در استنباط عموم از ترک استفصال ندارد؛ ثالثاً، غرض سائل و عدم تساوی محتملات سؤال، نقش تعیین کننده ای در قلمروِ عموم ترک استفصال دارد. سرانجام اینکه عموم ترک استفصال، استنباطی و ضعیف است. دلیلی وجود ندارد که استفصال معصوم مفید انحصار و اختصاص حکم باشد.The Scope of Omission of Specification (Tark-i ʾIstisfṣāl) in Jurisprudential Inferences
One of the factors involved in the abolishing of property is the principle of Tark-i ʾ Istisf ṣā l , which helps the generalizing of the verdict beyond the specific matter questioned by the narrator. In some Ḥ ad ī ths , the narrator’s question is general and it is possible to logically infer the generality of the verdict based on the generality of the question and by omitting the specifications of the Ma ʿṣū m (infallible). Some aspects of the principle have been mentioned in the foundational ( Us ū l ī ) books of early Juriconsults. In order to determine the scope of Tark-i ʾ Istisf ṣā l , a proper analysis of the principle is needed. Similarly, the components, channels, methods of inferring used by the general public, and the principle’s scope of application should be analyzed. Pursuing this topic in jurisprudential and foundational ( Us ū l ī ) sources by employing the descriptive-analytical method has revealed the following results: First, the components of Tark-i ʾ Istisf ṣā l consist of the antecedence of the narrator’s question, the possibility of generalization for the answer, and the existence of probability in the question. Second, Tark-i ʾ Istisf ṣā l is more prevalent in ʾ Ift ā y ī (precautionary) Ḥ ad ī ths , and the independence or lack of independence of the Ma ʿṣū m (infallible)’s answer does not influence the general application of the principle. Third, the questioner’s intention and the inequality of probabilities plays a determining role in the scope of generality in Tark-i ʾ Istisf ṣā l . Finally, the generality of Tark-i ʾ Istisf ṣā l is inferred and weak. The specificity of Ma ʿṣū m (infallible) is does not necessarily help the exclusiveness or specificity of the verdict.
تبلیغات
