سجده بر کاغذ با تأکید بر موضوع شناسی کاغذهای سنتی (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
سه نظر اصلی درباره سجده بر کاغذ، بین فقها مطرح است: صحت سجده بر هر کاغذ؛ صحت سجده بر کاغذی که سجده بر ماده اولیه اش صحیح باشد؛ و صحت سجده تنها بر کاغذی که منشأ گیاهی داشته باشد. در این مقاله ضمن بررسی تفاوت قرطاس و کاغذ، سیر تاریخی ساخت هرکدام، شیوع به کارگیری الفاظ هر یک از آنها در زمان صدور روایات، و مواد مورد استفاده در تولید کاغذ و مفاد روایات روشن خواهد شد که در زمان صدور روایات، «قرطاس» غیر از «کاغذ» بوده و این دو عنوان مترادف هم نبوده اند. برای سجده بر قرطاس مانعی وجود ندارد؛ اما کاغذ -که از مواد مختلفی مانند پوست درخت توت، بامبو، پنبه، کتان، کنف و... تولید می شده است- با توجه به استحاله نشدن مواد اولیه در فرایند ساخت کاغذ، عنوان جدیدی در جنس سجده گاه محسوب نمی شود. از طرف دیگر، به دلیل اجمالی که در تک روایت مربوط به سجده بر کاغذ وجود دارد، اطلاق آن احراز نمی شود؛ بنابراین روایت امکان تخصیص یا معارضه با قواعد کلی جنس محل سجده را نخواهد داشت. در نتیجه سجده بر کاغذ، تابع ضوابط کلی جنس محل سجده خواهد بود.السّجود على الورق مع التّرکیز على تشخیص موضوع الأوراق القدیمه
هناک ثلاثه أقوال رئیسیّه فی السّجود على الورق بین الفقهاء: صحّه السّجود على أیّ ورقه، صحّه السّجود على ورقه یصحّ السّجود علی مادّتها المکوِّنه، و صحّه السّجود على ورق من أصل نباتی فحسب. فی هذا المقال، من خلال دراسه الفرق بین القرطاس والورق، والمسار التّاریخی لإنتاج کلٍّ منهما، وشیوع استخدام ألفاظ کلٍّ منهما وقت إصدار الرّوایات، والموادّ المستخدَمه فی إنتاج الورق ومفاد الرّوایات سیتمّ توضیح أنّه فی وقت إصدار الرّوایات، کان «القرطاس» غیر «الورق» وهذان العنوانان لم یکونا مترادفین. لا مانع من السّجود علی القرطاس، لکن الورق -الّذی کان یتمّ إنتاجه من موادّ مختلفه مثل لحاء التّوت، والخیزران، والقطن، والکتان، والقنب و... بالنّظر إلی عدم استحاله الموادّ الخام فی عملیّه إنتاج الورق، فإنّه لا یعتبر عنواناً جدیداً فی جنس المسجود علیه. من ناحیه أخرى، بسبب الإجمال الموجود فی الرّوایه الواحده المتعلّقه بالسّجود على الورق، لایتمّ التّحقّق من إطلاقها؛ لذلک لا تکون للرّوایه إمکانیّه تخصیص أو معارضه القواعد العامّه لجنس المسجود علیه. ونتیجه لذلک، یخضع السّجود على الورق للقواعد العامّه لموضع السّجود.