طنزهای داستانی و موقعیتی در مثنوی مولوی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مثنوی مولوی از نظر صورت و محتوا یکی از تفکّربرانگیزترین منظومه های عرفانی داستانی در زبان فارسی است که به رغم تعلّق به سدۀ هفتم هجری، همچنان از جذابیت بسیاری در بین اندیشمندان و ادیبان برخوردار است. در این منظومه که عرفان اسلامی با استفاده از حکایت ها و تمثیل های کوتاه و بلند و گاه تو در تو به تحلیل و تبیین گذاشته شده از انواع طنزها نیز به فراوانی استفاده شده است، تا آنجا که این منظومه را به دلیل تحلیل جزء به جزء داستان ها و بهره گیری کامل از انواع طنزهای داستانی و موقعیتی، می توان یکی از کتاب های بی رقیب در حوزۀ ادبیات و عرفان به شمار آورد. گرایش مولانا به این دو نوع طنز و به مقدار کمتر به طنزهای زبانی و ادبی، همانند سایر شاعران به قصد طنزپردازی انجام نمی گیرد. او به دلیل اعتقاد به احسن بودن نظام خلقت و حکیمانه بودن آفرینش همۀ پدیده های هستی، با نوعی رفتار طبیعی و به دور از هر گونه تعمّد به تصویر واقعیت های زیستی و اجتماعی می پردازد و به تبعیت از این رفتار، طنز نیز که بخشی از کنش های همیشگی انسان ها در زندگی روزمرّه است به روایت های او وارد می شود. به بیان دیگر، مولوی در مثنوی به دلیل نگرش واقعیت گرایانه به انسان و اجتماع و پرهیز از افسانه های جنّ و جادو و انتخاب داستان های به نسبت معمولی از دنیای انسان ها که طنز نیز با آنها درآمیخته، هم به آموزه های صوفیانه و عرفان نظری، تا حدّ امکان جنبۀ عملی و باورپذیر می دهد و هم اثبات می کند که ذات زندگی همواره درآمیخته با مجموعه ای از طنزهای طبیعی است که زبان و ادبیات نقش چندانی در آفرینش آنها ندارند.Fictional and situational satires in Rumi's Masnavi
Rumi's Masnavi is one of the most thought-provoking mystical-fiction poems in Persian in terms of form and content, which, despite belonging to the seventh century AH, is still very attractive among thinkers and writers. In this system in which Islamic mysticism has been analyzed and explained using short and long and sometimes nested anecdotes and allegories, a variety of satires have been used extensively to the extent that this system has been analyzed due to analysis. One by one, the stories and the full use of all kinds of fictional and situational satires can be considered as one of the unrivaled books in the field of literature and mysticism. Rumi's tendency to these two types of satire, and to a lesser extent to linguistic and literary satire, is not done with the intention of satire, like other poets. Believing in the goodness of the system of creation and the wisdom of the creation of all the phenomena of existence, he depicts the biological and social realities with a kind of natural behavior, far from any intention, and following this behavior, Humor, which is part of the daily actions of human beings in everyday life, also enters his narratives. In other words, Rumi in Masnavi because of his realistic view of man and society and avoiding the myths of jinn and magic and choosing relatively ordinary stories from the world of humans with which humor is also mixed with Sufi teachings And theoretical mysticism gives as much practical and believable aspect as possible and also proves that the nature of life is always intertwined with a set of natural satires that language and literature have little role in their creation.
تبلیغات
