مطالعه جعبه – قپان های نقاشی شده لاکی در دوره اول قاجار (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

ترازو یا قپان وسیله ای برای اندازه گیری بوده است که به شیوه سنتی از یک یا دو کفه تشکیل شده است. برای اندازه گیری وزن از وزنه هایی که بر اساس واحدهای وزنی اعم از مثقال و گرم ساخته می شوند استفاده می شده است. ترازو یا قپان یکی از قدیمی ترین ابزارهای اندازه گیری می باشد. ترازوی قپانی در دوره قاجار از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و دراندازه و مقیاس های مختلف و برای کاربردهای متفاوت استفاده می شده است. یکی از هنرهای این دوران قرار دادن قپان درجعبه های لاکی منقوش می باشد. پنج جعبه- قپان نقاشی شده لاکی دردوره قاجار درحراج بونامز انگلستان موضوع این پژوهش است. مطالعه و شناخت این جعبه- ترازوهای نقاشی شده بر پایه گزارش های پراکنده این پرسش ها را مطرح می کند: کاربرد این ترازو های قپانی با جعبه های منقوش شده لاکی چه بود؟ این جعبه ها دارای چه نقوشی می باشد؟ هدف از این پژوهش مطالعه و معرفی این جعبه – ترازوهای قپانی است که تاکنون درپژوهش های داخلی و خارجی به آنها اشاره ای نشده است. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و شیوه جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای است. درجستجوی رسیدن به پاسخ مشخص می شود: وزنه و اندازه گیری درجعبه- قپان ها به صورت جعبه، شاخه ای از علم اندازه و وزن کردن اجسام مختلف است که برای سهولت در استفاده در اندازه کوچک و درجعبه قرار داده شده و برای زیبایی اطراف و درو داخل آن با موضوعات متنوع نقاشی شده است. کیفیت تصاویر این نقاشی ها با موضوعاتی مانند فتحعلی شاه و فرزندان و منقوش بودن کل جعبه نشان از این امر دارد که برای استفاده عادی نبوده و برای استفاده کاربردی در دربار بوده است.