نفرین منابع و مالی سازی در اقتصاد ایران (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بررسی رابطه بین درآمدهای نفتی و مالی سازی در کشورهای دارای منابع طبیعی فراوان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با توجه به وابستگی اقتصاد ایران به رانت نفت، در این پژوهش تأثیر درآمدهای نفتی بر مالی سازی بررسی می گردد. برای تجزیه و تحلیل روابط بین متغیرها از رویکرد سیستم معادلات همزمان و داده های دوره زمانی 1397-1358 استفاده شد. یافته های پژوهش نشان می دهند درآمدهای نفتی تأثیر مثبت و معناداری بر مالی سازی دارند. همچنین رشد اقتصادی، سرمایه انسانی و کیفیت نهادی تأثیر منفی و معناداری بر مالی سازی دارند. اما سرمایه فیزیکی و تورم دارای تأثیر مثبت و معناداری بر مالی سازی هستند. بنابراین درآمدهای نفتی همراه با کیفیت پایین نهادها، تحریم های گسترده و نوسانات قیمت نفت به افزایش رانت و فساد، تضعیف حقوق مالکیت، بی اعتمادی نسبت به سیاست های دولت و افزایش انگیزه سفته بازی منجر می شوند. افزایش انگیزه سفته بازی به انحراف سرمایه از بخش حقیقی به بخش مالی می انجامد و در نهایت، انتقال سرمایه به بخش مالی نیز افزایش مالی سازی را در پی دارد.Resources Curse and Financialization in Iran's Economy
Investigating the relationship between oil revenues and financialization in countries with abundant natural resources is particularly important. Considering the dependence of Iran's economy on oil rent, this paper examines the effect of oil revenues on financialization. The simultaneous equations system approach and time series data for 1979 through 2018 were used to analyze the relationship between variables. The research findings show that oil revenues positively and significantly affect financialization. Also, economic growth, human capital, and institutional quality have a negative and significant impact on financialization. But, physical capital and inflation impress positive and significant effects on financialization. Therefore, oil revenues along with the low quality of institutions, extensive sanctions, and oil price fluctuations conduct in an increase in rents and corruption, weakening of property rights, distrust of government policies, and an increase in speculative incentives. A rise in speculative incentives leads to the deviation of capital from the real to the financial sector; finally, the capital transfer to the financial sector also directs to an increase in financialization.