سنخ شناسی مفهوم هویّت - طبقه در سنّت تذکره نویسی عرفانی (طبقات الصوفیه و تذکره الاولیاء) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
تذکره نویسی عرفانی شکلی از نوشتار عرفانی است که از منظر روایی با دو وجه گزاره ای-توضیحی و داستانی و از منظر گفتمانی با الگو سازی و مشروعیت بخشی به سوژه های عرفانی حکایت هایی را درباره آنها سامان داده است. به رغم اشتراک در گونه ادبی یا پیروی از سنت روایی مشترک، برساخت روایی و گفتمانی تذکره ها بنا به تلقی ویژه مولف-راویان از مفهوم هویت-طبقه متفاوت است. در این نوشتار تلقی مولف-راویان دو تذکره جمعی عرفانی، طبقات الصوفیه انصاری و تذکره الاولیای عطار از مفهوم هویت-طبقه و پشتوانه های معرفتی و ایدئولوژیک سامان دهنده آنها دلالت یابی و تفسیر شده است. نتیجه نشان می دهد که مولف-راوی طبقات الصوفیه به پیروی از سنت گردآوری حدیث و تاکید بر واقعیت صلب در تبیین هویت-طبقه سوژه-ها بیشتر بر عناصر از پیش تثبیت شده هویت آنها تکیه کرده و غالباً از تبیین سبک زندگی مبتنی بر سلیقه و مصرف طفره رفته است. افزون بر این در تداوم روایی متن، بخش قابل ملاحظه ای از فضای متنی را به تبیین مفاهیم عرفانی یا مناجات اختصاص می دهد. در مقابل مولف-راوی تذکره الاولیاء به دلیل گرایش به عرفان عاشقانه و بی پروا و نیز دلبستگی به جنون برساخته با گشودگی تمام، وجوهی از عناصر برسازنده سلیقه و مصرف سوژه ها همچون سخن گفتن، تغذیه، پوشاک، عبادات و مناسک، تعلقات و دارایی ها را بازنمایی می کند. با این وصف تلقی انصاری از مفهوم هویت-طبقه همسو با سنت قدیمیِ امتناع از بازنمایی فرد و بدن وی، فروبسته بوده و بازنمایی سوژه ها در خدمت تبیین مفاهیم عرفانی است، در حالیکه نوشتار عطار با بسط سنَت تذکره نویسی در خدمت تیپ سازی عرفان عاشقانه است، کنشی که قلندرانه اغلب وجوه زندگی روزمره سوژه ها را افشا می کند.Typology of the concept of identity - class in mystical biographies (Tabaqat Al- soufiye, Tazkirat Al-Awliya)
Mystical biography is a form of mystical writing that has organized narratives about mystical subjects from the narrative point of view with two propositional-explanatory and narrative aspects and from the discourse point of view by modeling and legitimizing mystical subjects. Of course, in spite of sharing in the literary genre or following the common narrative tradition, the construction of the narrative and discourse of the memoirs differs from the concept of identity-class according to the author-narrators' special perception. In this article, the authors-narrators of the two mystical collective biography, the classes of Ansari Sufism and the biography of Attar's saints, are defined and interpreted from the concept of identity-class and the epistemological and ideological underpinnings that organize them. The result shows that the author-narrator of the Sufi classes, following the tradition of collecting hadith and emphasizing the rigid reality in explaining the identity-class of the subjects of his representation, relied more on the pre-established elements of their identity, it has largely avoided explaining a lifestyle based on taste and consumption. In addition, in the continuity of the text, it devotes a considerable part of the textual space to the explanation of mystical concepts or prayers. In contrast to the author-narrator of Tazkereh al-Awliya, according to the tendency to romantic and reckless mysticism, attachment to madness is made with full openness, aspects of the elements that make up taste and consumption of subjects such as speech, nutrition, clothing, worship and rituals, represents relationships and assets.
تبلیغات
