دژ سمیران پایتخت حکمرانان محلی دیلمیان در طارم (آل مسافر۳۳۰ ه .ق) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

مسافریان، آل مسافر، کنگریان یا سلاریان خاندانی محلی بودند که از اوایل قرن چهارم تا اواخر قرن پنجم هجری قمری بر منطقه طارم بخشی از محدوده جغرافیایی رشته کوه البرز در دیلم فرمانروایی داشتهاند. متون تاریخی آغاز حکومت این خاندان را همزمان با غلبه بر دژ سمیران و تسلطِ طارم عنوان میدارند. همچنین این اسناد حاکی از آنند که رودبار و طارم دو مرکز مهم دیلم و نیز محل استقرار حکام منطقه محسوب میشدهاند. گروهی از این خاندان بر بخشهایی از آذربایجان، استان زنجان، ابهر و سهرورد نیز تسلط یافتند. آل مسافر با تمایل به اسماعیلیان وجوه مشخصه ای از مقاومت در برابر سایر قدرتهای محلی و حکومتهای مرتبط با منطقه در قلمرو خلافت عباسی را نشان دادند. دژ سمیران که تحت عنوان دژ پادشاه دیلم خوانده می شده است، در واقع پایگاه این حکومت محلی به شمار میرفته است. این دژ به نوعی یک پایگاه نظامی به شمار میرفته است. طارم نیز یک مرکز مهم سیاسی و امیر نشین در دوره دیلمیان شناخته میشود. لذا با توجه به اهمیت موضوع و نیز حضور خاندان آل مسافر در این منطقه، پژوهش حاضر تلاش دارد با هدف معرفی نقش سیاسی دژ سمیران، دلایل و علل انتخاب منطقه طارم از سوی مسافریان، به منزله پایگاهی مهم را مورد تحلیل قرار دهد.