تحلیل محتوایی روایات تفسیری درباره مواجهه ظالمان با مرگ

چکیده

همه موجودات مرگ را می چشند اما نحوه مواجهه با مرگ برای ظالمان،کافران و منافقان با دیگر افراد متفاوت است. تنها منبع برای شناخت نحوه رؤیایی این افراد با مرگ، قرآن کریم است و برای فهم دقیق آیات نیز باید روایات تفسیری ذیل آن ها، مورد مطالعه، تحلیل و تبیین قرار گیرد. از این رو این پژوهش، با روش نقلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای به تحلیل و ارزیابی روایات تفسیری پیرامون مواجهه انسان های ظالم با مرگ می پردازد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که حال همه انسان ها در هنگام قبض روحشان یکسان نیست، بلکه افرادی مانند کافران، منافقان و ظالمان قبض روحشان با سختی و همراه با تحقیر و سرزنش است برخلاف مومنان و صالحان که مرگشان با راحتی و آسایش است. برخی افراد در هنگام مرگ درخواست می کنند مرگشان به تأخیر بیفتد تا حج، زکات، صدقه ای انجام نداده اند، به جای آورند و مقصود از دو بار مرگ برای کفار در قرآن کریم، دو بار عذاب الهی برای آنان است. همچنین لسان روایات تفسیری در مورد اینکه چه کسانی توبه شان مورد پذیرش نیست، نیز اختلاف داشت، اما این اختلاف، دلیلی بر ضعف یا مردود دانستن این روایات نیست؛ بلکه می توان گفت که همه این روایات تفسیری صحیح هستند؛ چراکه آیه مفهوم عامی دارد و این روایات تفسیری در پی تطبیق این مفهوم کلی بر برخی مصادیقش هستند که از جمله آن مصادیق توبه افراد در هنگام مرگ، توبه افراد در زمان دیدن عذاب الهی، توبه فرد بداخلاق ، توبه کافران و توبه افراد چهل روز قبل از برپایی قیامت و... است.