اعتبارسنجی روایات سدّ الابواب و بررسی صحّت انتساب آن به خلیفه اول با رویکرد تاریخی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

روایات سد الابواب به معنای حدیث بستن درب ها، به روایاتی اطلاق می گردد که بر اساس آن ها، خداوند به پیامبرش (ص) وحی فرمود که درب تمام خانه هایی که به سوی مسجد نبوی باز می شود را به جز درب خانه ی علی(ع)، سد کند. کتب روایی اهل سنت، این حدیث را در مورد ابوبکر نیز نقل کرده اند که پیامبر (ص)، دستور داد تا تمام درها را به جز درب خانه ی ابوبکر، سدّ کنند. در مورد ضرورت این پژوهش و نیاز آن به میان رشتگی، افزودنی است که علوم حدیث، همواره از چاشنی تعصّبات و جانب داری های مذهبی برخودار بوده است و به همین دلیل، اختلافات بسیاری در آن به چشم می خورد. یکی از این اختلافات، اعتبار روایات سدّ الأبواب است که در مورد ابوبکر نقل شده است که کم و کیف این اختلافات در آثار دیگر به تفصیل بیان شده است. نوشتار حاضر، در صدد آن است تا از رهرو پژوهشی میان رشته ای در دو نوع روشی و نظری، و با تطبیق و تلفیق علوم حدیثی و علم تاریخ، به تحلیل و بررسی این روایت و واکاوی اعتبار آن بپردازد و در این راه، سعی بر آن است تا با تطبیق داده های تاریخی مرتبط با داده های علوم حدیثی در مورد روایات مورد بحث، و نیز تحلیل داده ها، به بررسی موضوع مورد بحث مبادرت ورزد. بر اساس یافته های پژوهش حاضر، روایات سدّ الابواب در مورد ابوبکر، با مسلّمات تاریخی در تعارض است؛ چرا که منزل ابوبکر در زمان صدور این حدیث، در مدینه نبود؛ بلکه در یکی از وادی های اطراف مدینه به نام سُنح قرار داشت که از مسلمات تاریخی است که مورخان فریقین، آن را نقل کرده اند. بر این اساس، به نظر می رسد که روایات موردبحث، روایاتی جعلی باشد که در زمان بنی امیّه و برای اعتبار بخشیدن به مذهب خلفا، و در نتیجه افزایش نفوذ و قدرت و ثبات سیاسی وضع شده باشد .