آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۹

چکیده

اندیشمندان اسلامی با برهان های متعددی به شناخت حق تعالی می پردازند. در این میان، آیات و روایاتی بر این براهین دلالت می کنند. از جمله احادیثی که بر اثبات وجود واجب تعالی گواهی می دهد، روایت « اعرفوا الله بالله » است. اگرچه صحت سندی این روایت قابل خدشه است؛ اما بر اساس قرائن، متن آن همچنان مورد پذیرش است و می توان به آن اعتماد کرد و در عین حال وجود احادیث و ادعیه هم مضمون بر استواری دوچندان آن می افزاید. افزون بر این، از دیرباز متکلمان، فلاسفه و عرفای شیعه به این حدیث توجه نموده و برای راه های مختلف خداشناسی از آن بهره گرفته اند. به طور کلی با تأمل در تبیین های اندیشمندان، دیدگاه های آنان را در چندین محور می توان دسته بندی کرد که عبارتند از: شناخت خدا از راه زدودن صفات نقص مخلوقات؛ شناخت حصولی خداوند؛ شناخت به واسطه راه های سامان یافته از جانب خدا؛ شناخت خدا در پرتو قرب الهی؛ شناخت خدا به واسطه حقیقت وجودی مخلوقات؛ شناخت حضوری خدا پس از گذر از حقیقت وجودی مخلوقات؛ شناخت خدا مبتنی بر برهان صدیقین. در این میان، سه دیدگاه پایانی با توجه به لایه های معنایی حدیث و وجود برخی شواهد روایی و عقلی، دقیق تر هستند. هرچند با در نظر گرفتن قرائن متنی حدیث و استظهارات عرفی، دیدگاه ناظر به شناخت خدا مبتنی بر برهان صدیقین، با توجه به تقریر «وجود واجب به عنوان نخستین مسئله فلسفه» صحیح تر است. تطبیق روایت با برهان لمّی نیز در مرتبه نازل تر از تقریر فوق قرار دارد که نحوه شناخت خدا با خدا را تبیین می کند.

تبلیغات