طراحی الگوی اصطکاک سازمانی در آموزش وپرورش استان گلستان با رویکرد نظریه داده بنیاد (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هدف: هدف این پژوهش طراحی الگوی اصطکاک سازمانی در آموزش وپرورش استان گلستان با رویکرد نظریه داده بنیاد بود. روش شناسی: این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا کیفی از نوع اکتشافی و با رویکرد نظریه داده بنیاد بود. جامعه پژوهش خبرگان رشته های مدیریت آموزشی، مدیریت منابع انسانی و رفتار سازمانی آموزش وپرورش استان گلستان در سال تحصیلی 1399 بودند. حجم نمونه طبق اصل اشباع نظری 20 نفر برآورد که با توجه به ملاک های ورود به مطالعه با روش های نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. داده ها با مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع آوری و با روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی مبتنی بر نظریه استراوس و کوربین (1998) در نرم افزار NVivo تحلیل شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد که اصطکاک سازمانی در آموزش وپرورش دارای 87 مفهوم و 20 مقوله فرعی در 6 مقوله اصلی شامل راهبردهای ضعیف سازمان (شرایط علی)، اصطکاک سازمانی (پدیده محوری)، فشارهای روانی در محیط کار (شرایط مداخله گر)، عوامل درون سازمانی (شرایط زمینه ای)، رفتارهای ضدشهروندی سازمانی (کنش ها) و تنبلی سازمانی (پیامدها) بود. راهبردهای ضعیف سازمان به عنوان شرایط علی شامل ساختار سازمانی معیوب، ضعف در مدیریت منابع انسانی و ضعف در مدیریت استراتژیک، اصطکاک سازمانی به عنوان پدیده محوری شامل بی خیالی کاری، وقت کشی کاری، نبود حس مسئولیت، حماقت عملکردی و ناهمگونی مدیریت نیروی کار، فشارهای روانی در محیط کار به عنوان شرایط مداخله گر شامل تمرکز کنترل و قدرت، فشار عصبی در محیط کار و بی اعتمادی در سازمان، عوامل درون سازمانی به عنوان شرایط زمینه ای شامل ضعف در ارزشیابی عملکرد، ناکارآمدی سیستم اداری، بی توجهی به پیشرفت کاری کارکنان و نابرابری مالی و مادی، رفتارهای ضدشهروندی سازمانی به عنوان کنش ها شامل رفتارهای ضدارزشی و سیاست زدگی و تنبلی سازمانی به عنوان پیامدها شامل کاهش بهره وری سازمانی، ناکارآمدی مدیریت سازمان و تمایل به ترک شغل بودند. در نهایت، الگوی اصطکاک سازمانی در آموزش وپرورش طراحی شد. بحث و نتیجه گیری: الگوی اصطکاک سازمانی پژوهش حاضر می تواند برای متخصصان و برنامه ریزان آموزش وپروش به عنوان الگویی مناسب جهت کاهش اصطکاک سازمانی از طریق مقوله های شناسایی شده مورد بهره برداری قرار گیرد.