نقش عالمان در مناسبات مذهبی منطقه شام در عصر ممالیک (923-948ه.ق.) (مقاله پژوهشی حوزه)

چکیده

مناسبات مذهبی در منطقه راهبردی شام، همواره تابعی از سیاست های حاکم بر رویکردهای فکری این منطقه بوده است. پرداختن به چگونگی ایفای نقش عالمان در جهت دهی به این روابط در عصر حساس و مهم ممالیک (923-648ه.ق.) می تواند بخشی از منازعات فکری این منطقه را ریشه یابی کند. بر این اساس، پژوهش حاضر با روش وصفی تحلیلی درصدد پاسخ گویی به این سؤال است که نقش عالمان شیعی و سنی در مناسبات مذهبی عصر ممالیک چگونه بوده است؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که عالمان سنی مذهب به واسطه حمایت حاکمان سنی و تراز اجتماعی بالاتر، اغلب با رویکردی تقابلی به ایفای نقش پرداخته اند و این امر زمینه ساز تعارضات شدید اجتماعی شیعی سنی و واگرایی هرچه بیشتر بین آن ها بوده است. از سوی دیگر، کوشش عالمان شیعه برای حفظ هویت و موجودیت تشیع در راستای هم گرایی با اهل سنت به دلیل موضع ضعف و انفعال آن ها و استفاده از پوشش تقیه ماهیت هم گرایانه نیافته است و زمینه رفع تعارضات اجتماعی را فراهم نکرده است.