جلوه مفاهیمِ الزامِ اخلاقی در اسلوب های قرآنی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

مفاهیم اخلاقی در فلسفه اخلاق، به مفاهیم ارزشی و مفاهیم الزامی تقسیم می شوند. مراد از مفاهیم الزامِ اخلاقی در این تحقیق، مفهوم « باید » و مفهوم « نباید » اخلاقی می باشد. این پژوهش در صدد است تا با روش توصیفی تحلیلی، مشخص نماید، چگونه و با چه اسلوبی می توان این دو مفهوم اخلاقی را از میان آیات قرآن استنباط و استخراج کرد. از آنجا که مفاهیم الزام اخلاقی پرکاربردترین مفاهیم اخلاقی در قرآن است و از سوی دیگر، بدون شناخت اسلوب هایِ بیانِ مفاهیم اخلاقی، شناخت و بهره مندی از آموزه های اخلاقی قرآن به شیوه علمی میسور نیست و از سوی سوم، با توجه به کمبود پژوهش هایِ ناظر به روش، ضروری است این مفاهیم بررسی شوند. در این کوشش، نشان داده شد، بایدهای اخلاقی قرآن را با چهار اسلوبِ « اوامر و طلب ها » ، « تکالیف و مسئولیت ها » ، « توصیه ها و سفارش ها » و « تشویق ها و ترغیب ها » و نبایدهای اخلاقی قرآن را نیز با چهار شیوه « نواهی و منع ها » ، « تهدیدها و هشدارها » ، « توبیخ ها و سرزنش ها » ، و « اظهار تعجب ها و اظهار پشیمانی ها » می توان به دست آورد.