بازخوانی اعجاز قرآن کریم با تأکید بر تحلیل وجوه هدایتی آن (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

قرآن کریم به عنوان مهم ترین معجزه رسول مکرم اسلام(ص)، و سندی بر نبوّت ایشان مطرح است . کتابی که کسی نمی تواند نه «مثل» آن و نه همانند قسمتی از آن- حتی به اندازه یک سوره- بیاورد. این مسئله در آیاتی چند از قرآن به صورت عبارات «مبارز طلبانه ای» که به آن «تحدّی» گویند، به چشم می خورد. در تعیین وجه اعجاز قرآن، وجوه متعددی ذکر شده است که از آن جمله می توان به بلاغت و فصاحت خارق العاده، زیبایی های ظاهری، تناسب و هماهنگی بین آیات، عدم اختلاف بین محتوای سوره ها با یکدیگر، اُمّی بودن آورنده آن و سبک منحصر به فرد آن اشاره کرد. اما در آیه 49 سوره قصص، به صراحت به جنبه «هدایت بخشی» این کتاب مقدس «تحدّی» شده است. به نظر می رسد این ویژگی قرآن، از اصلی ترین عوامل اعجاز آن در بعد محتوا و معنا باشد که از نظر بسیاری، مغفول مانده و از آن به عنوان یکی از آیات تحدّی یاد نکرده اند. این دیدگاه علاوه بر تحدّی صریح در سوره قصص با مواردی چون یافتن معنای «مثلیّت» در روش تفسیری قرآن با قرآن، محدود نبودن مخاطبان آیات تحدّی به مکان یا زمان خاص، عجز فصیحان و شاعران عرب در بیان معانی متعالی و هدایتگر همانند قرآن و همچنین تأکید ویژه آیات قرآن و روایات معصومین(ع) به جنبه «هدایت بخشی» قرآن، تقویت می شود.