مؤلفه های معنایی واژه «انفاق» در گفتمان قرآن کریم با تأکید بر روابط همنشینی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

« انفاق » از برجسته ترین اصول هدایتی فردی اجتماعی قرآن بوده که از آن به عنوان تقوای مالی در برابر تقوای اعتقادی و عبادی یاد شده است. بسامد بالای آیات انفاق در گفتمان الهی بیانگر اهمیت ویژه آن نزد خداوند می باشد تا جایی که به عنوان راهی برای نجات از بیماری های درونیِ نفس مانند بخل و شُحّ و... بیان شده است و زمینه ساز طهارتِ روح خواهد بود. بر پایی روابط همنشینی، این واژه دارای واژگان باهم آیند بسیاری در آیات الهی می باشد. نوشتار حاضر با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی، ضمن استخراج برخی از واژگان همنشین با واژه انفاق، به مؤلفه های معنایی آن بر پایه عناصر ممیزه ایجابی و سلبی اشاره دارد؛ رهیافتهای حاصل آنکه، واژه انفاق با پاره ای از مفاهیم اعتقادی و اخلاقی با بار عاطفی مثبت مانند ایمان، تقوا، احسان، خیر، امانتداری، تجارت پرسود و... همنشین شده و با ایجاد روابط معنایی در سطح جمله، مؤلفه های معنایی همچون ایمان عملی، زایش امنیت و سلامت فردی و اجتماعی، خداباوری، تقویت ارزشهای اخلاقی و اعتدال گرایی و... را شکل می دهد. هر یک از این روابط واژگانی به ظرافت های معنایی و تصویرپردازی های ادبی ویژه ای از واژه فوق اشاره دارد و به نوبه خود بیانگر انسجام و پیوستگی لفظ و معنا در گفتمان الهی می باشد؛ به طوری که عدم توجه به برجسته سازی ها در روابط همنشینی از فهم دقیق و عمیق واژگان خواهد کاست.