بررسی موقعیت تابستانه استوای حرارتی در جنوب غرب آسیا

چکیده

در این پژوهش ابتدا نقشه های روزانه آرایش سیستم های سینوپتیکی منطقه در ماه های ژولای و آگوست که گرم ترین ماه های سال می باشند، طی دوره آماری (2014-1993) از سری داده های بازکاوی شده مرکز مطالعات NCEP/NCAR برداشت و پس از انجام آزمون تحلیل عاملی و خوشه بندی بر روی داده های شبکه ای 4 الگوی سینوپتیکی شناسایی و روزهای نماینده این الگوها مورد بررسی قرار گرفت. این الگوها روندهای بسیار مشابهی از مکان گزینی استوای حرارتی و سیستم های فشار در منطقه را به نمایش گذاشته و نتایج پژوهش حاکی از آن است که استوای حرارتی در این زمان از سال در جنوب صحرای بزرگ افریقا مستقر است و امتداد آن به سمت شرق، مناطق بیابانی و کم ارتفاع شبه جزیره عربستان، جنوب خلیج فارس، جلگه خوزستان و بین النهرین را در بر می گیرد. از سوی دیگر گسترش زبانه کم فشار گنگ بر روی جنوب غرب آسیا نیز از همین الگو پیروی می کند، بطوری که سه هسته اصلی این کم فشار نیز بر روی سرزمین های کم ارتفاع جلگه خوزستان- بین النهرین، جنوب خلیج فارس- شمال شبه جزیره عربستان و مرکز پاکستان شکل می گیرد. این کمربند حرارتی در سرزمین های پست بین النهرین (واقع در غرب فلات ایران) بیشترین شدت و گسترش عرضی را دارد، و از نیمه شمالی عراق تا قسمت جنوبی عربستان سعودی را شامل می شود. در منطقه مورد مطالعه روند گسترش استوای حرارتی از تراز 1000 تا 850 ه.پ منطبق بر مناطق گسترش زبانه کم فشار گنگ است.