بررسی مقایسه ای عزت نفس در متون اخلاق وحیانی و روان شناسی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

احساس حرمت، عزت و کرامت برای خود که در متون دینی و اخلاقی مبتنی بر وحی از دیرباز به دو صورت مذموم و ممدوح موردتوجه بوده است در متون روان شناسی جدید تحت عنوان عزت نفس و تنها به صورت مثبت موردتوجه قرار گرفته و مؤلفه ها و علائم و نتایجی برای آن بیان شده است. بررسی دعای مکارم الاخلاق در صحیفه سجادیه به عنوان یک متن معتبر اخلاق وحیانی، توجه ویژه امام سجاد علیه السلام بر عواملی مانند بخشش و گذشت، دعا و طلب خیر و شفا برای بهبود بخشی به رذایل اخلاقی دیگر انسان ها، تقویت حرمت و تکریم نفس، هدفمندی و اصلاح و تکمیل نیت را نشان می دهد. این مسائل در روان شناسی جدید در مجموعه ای به نام عزت نفس که دانش جدید از طریق تجربه حسی به زاویه ای از آن الزامات رسیده قابل مشاهده است. در عین حال تفاوت عمده ای بین رهیافت دعای مکارم الاخلاق و روان شناسی در توجه به این عوامل وجود دارد که مایه افتراق دو نوع متن بوده و باعث تفاوت در برخی دستورات شده است. بررسی الزامات اخلاق و روان شناسی مدرن از یک سو نشان دهنده جهان بینی متفاوت متون اخلاقی مبتنی بر وحی با علوم مدرن است و از سوی دیگر دربردارنده این حقیقت است که بایدهای دستیابی به سعادت اخروی نه تنها با سود مادی منافات ندارد بلکه مسیر تحقق سود مادی نیز از آن می گذرد.