توسعه پایدار خوشه های کسب و کار، یکی از رویکردهای بسیار کارآمد در توسعه صنایع کوچک و متوسط می باشد. در کشور ما در این زمینه، یک مدل جامع و سیستمی وجود ندارد. این درحالی است که بسیاری از تجربیات موفق در مسیر توسعه خوشه ها به دست آمده است که ضمن متناسب بودن با شرایط فضای کسب و کار در کشور، منجر به توسعه پایدار در خوشه های مختلف شده است. از این رو، تحقیق حاضر به دنبال آن است که با بکارگیری روش تئوری داده بنیاد و مدل سازی معادلات ساختاری، مدلی را به منظور توسعه پایدار خوشه های کسب و کار ارائه دهد. به منظور گردآوری داده های مورد نیاز، از 18 نفر از عاملین توسعه مصاحبه به عمل آمد. روش نمونه گیری مورد استفاده، نمونه گیری نظری بود. پس از انجام مراحل کدگذاری، مدل نهایی تحقیق حاصل شد. مدل حاصل از روش تئوری داده بنیاد، به منظور پیمایش مدل در سایر خوشه ها و اطمینان از تایید بودن، با روش معادلات ساختار یافته مورد آزمون قرار گرفت. نتایج پیمایش، حکایت از تأیید کامل مدل حاصل از روش تئوری داده بنیاد داشت. نتایج تحقیق نشان می دهد که به منظور توسعه پایدار خوشه های کسب و کار، باید دیدگاه سیستمی و جامع حاکم باشد که مدل ارائه شده در این تحقیق، ضمن داشتن رویکرد سیستمی و جامع، از تجربیات موفق در توسعه خوشه ها حاصل شده است و متناسب با شرایط و فضای کسب وکار در کشور ما و یک مدل بومی و کاربردی می باشد.
