نگاهی به رساله صورت بندی اقتصادی پیشاسرمایه داری اثر کارل مارکس

چکیده

مقولهٔ صورت بندی اجتماعی- اقتصادی شاید نخستین بار توسط کارل مارکس مورخ و فیلسوف نام دار آلمانی مطرح شد که اشاره به نوعی رده بندی شیوه های تولید و جوامع در روند تکامل تاریخی آنها دارد. به نظر می رسد که در این نوع نگاه، مکتب فلسفی کانت با شیوهٔ ماهیت پژوهِ خاص خود با روش تکامل گرای محافل علمی انگلستان ترکیب شده، درپی بازشناسی ریشه های سرمایه و بازسازی چگونگی برآمدن سرمایه داری است. رسالهٔ مذکور از ترجمهٔ انگلیسی متن اصلی با عنوان pre-capitalist socio-economic formation: A collection که ترجمهٔ فارسیِ توسط خ. پارسا اولین بار در ۱۳۵۳ در خارج از کشور و در ۱۳۷۸ در نشر دیگر در تهران منتشر شد؛ و هرچند مدتها از انتشارش می گذرد، کمتر مورد توجه قرار گرفته و بحث صورت بندی به خصوص مورد غفلت قرار گرفته است. هدف نوشتهٔ حاضر بررسی چگونگی ترکیب نظریه ها و ساختارهایِ تشکیل دهندهٔ این رساله به عنوان طرحی کلی برای تألیف مهمترین آثار مارکس یعنی کتاب های سرمایه و نقد اقتصاد سیاسی است.