واکاوی روایات مناقشه برانگیز زنان در تفسیر آیه14 آل عمران (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

مفسران در بهره گیری از روایت در تفسیر آیه 14 سوره آل عمران عملکردی متفاوت از یکدیگر دارند. برخی از آنان متذکر روایات ذم و برخی دیگر به نقل روایات مدح و ستایش زنان پرداخته اند. روایات ذم، زن را ریسمان شیطان و عاملی در فتنه و ابتلاء مردان توصیف می کنند و لزوم ایجاد محدودیت هایی برای ارتباط زنان با مردان را مطرح می سازند. در مقابل روایات مدح، با ترسیم چهره ای مثبت از زن، آن را برترین لذت دنیوی و اخروی و زن صالح را بهترین متاع دنیا معرفی می کنند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که مفسران دو سیاق مختلف برای آیه در ذم لذائذ یا مدح آن ها در نظر گرفته اند. روایات مدح با رویکردی ترغیبی به لذائذ دنیوی، همسو و مؤید آیه در ضرورت بهره مندی از نعمات و لذائذ دنیوی و وسیله پنداشتن آن ها در جهت رسیدن به نعمات و لذائد اخروی هستند؛ اما روایات ذم، با ارائه تصویری نامناسب از زن، رویکرد ترهیبی دارند و همسو با مفهوم آیه به نظر نمی رسند. در میان تفاسیری که در ذیل آیه به نقل روایت پرداخته اند، تفاسیر اجتهادی تمایل بیشتری به ذم لذائذ داشته و برعکس اکثر تفاسیر اثری، ممدوح بودن این لذائذ را مدنظر قرار داده-اند. مقاله حاضر به روش توصیفی- تحلیلی در صدد بررسی و نقد عملکرد مفسران و اعتبار سنجی روایات ذیل آیه 14 سوره آل عمران است.