بازشناسی تاریخ آغاز پرداخت و دریافت خُمس؛ بررسی انتقادی دیدگاه بازتاب یافته در کتاب «مکتب در فرایند تکامل» (مقاله پژوهشی حوزه)

چکیده

پرداخت خمس غنایم جنگی و دیگر درآمدها از واجباتی است که در قرآن مجید به آن تصریح شده است. بیشتر علمای شیعه بر این باور هستند که مطالبه و دریافت خمس از سوی اهل بیت(ع) و پرداخت آن از سوی شیعیان از صدر اسلام آغاز شده بود، اما نویسنده کتاب «مکتب در فرآیند تکامل» بر این باور است که این امر به عنوان یک واجب شرعی و به صورت نظام مند از اواخر دوران امامت امام جواد(ع) آغاز شده است. مقاله حاضر، دیدگاه بازتاب یافته در این کتاب را با رهیافت تاریخی حدیثی و با روش تحلیلی اجتهادی نقد و بررسی می کند. هم چنین می کوشد، اثبات نماید که مطالبه خمس از سوی اهل بیت(ع) و پرداخت آن به وسیله شیعیان از زمان امیرالمؤمنین حضرت علی(ع) وجود داشته است و در برخی از دوران ها به دلایلی مانند مشکلات امنیتی و معاف شدن شیعیان از پرداخت خمس، اشاره ای به آن در متون تاریخی نشده است.