تاریخ گذاری یک رخداد: پیدایشِ شهر «سلمیه» در منابع اسماعیلی و غیراسماعیلی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

فتح سلمیه در راستای فتوحات شام در دوران عمر بن خطاب صورت گرفت و این شهر یکی از توابع حمص بوده است. با وجود این، ساکنان این شهر تا دوره عباسی همواره بر دین مسیحیت بوده اند، لذا می توان گفت که آغاز تاریخ اسلامیِ شهر سلمیه در دوره عباسیان بوده است. در این زمینه گزارش های مختلفی در منابع تاریخی و جغرافیایی کهن مانند تاریخ یعقوبی، تاریخ طبری و الأغانی اصفهانی ثبت شده است که اغلب کوتاه و بدون تفصیل است. در این میان، گزارش کتاب استتارالامام به عنوان یک منبع تاریخ نگارانه اسماعیلی و معجم البلدان یاقوت حموی راجع به تاریخ پیدایش شهر سلمیه حائز اهمیّت است. در این مقاله تلاش می شود با بررسی تطبیقی گزارش استتارالامام با معجم البلدان به بازسازی تاریخ پیدایش این شهر پرداخته شود. نتایج این پژوهش ضمن ردّ مدعای هر دو منبع فوق الذکر، از طریق تطبیق انتقادیِ گزارش های این دو منبع با یکدیگر و نیز گزارش های دیگر منابعِ معاصر و متأخر، و همچنین با کاربستِ روشی تبارشناسانه ظهور سلمیه را به عنوان یک شهر اسلامی به دست عبدالله بن صالح بن علی در دهه 150 هجری قمری و مصادف با دوران خلافت منصور عباسی می داند. روش پژوهش در این مقاله، تاریخی- تحلیلی و گردآوری داده ها متکی بر شیوه کتابخانه ای است.