در احیای دین و دفاع از تشیع و گسترش آموزه های آن از نقش بسیار فعال برخی از امامان و نقش منفعل یا کمتر فعال برخی دیگر سخن رفته است؛ به عنوان مثال از امام باقر و امام صادق علیهماالسلام به عنوان امامانی که از توفیق بیشتر برخوردار بودند، یاد شده است. مدعای پژوهش پیش رو این است که امام کاظم(ع) به دلیل ایجاد بسترهای لازم از طرف صادقین(ع)، بهره گیری از مدرسه ی فرهنگی، فقهی و کلامی که زمینه اش فراهم شده بود، وجود شخصیت های تربیت یافته و متعهدی که گرد وجود آن حضرت فراهم آمده بودند، در هدایت و انسجام شیعیان و دفاع از مبانی، اصول، بینش ها و گرایش های شیعی توفیقات بیشتری نسبت به سایر امامان(ع) پیدا نمود. مناظره های امام و یارانش با مخالفان، سازماندهی وکلا، اعزام سفرا، راویان و مبلغان به نقاط دور و نزدیک عالم اسلام و ارجاع شیعیان به ایشان، تمرکز آن حضرت بر نشر احادیث صحیح، ابعاد و اسباب این توفیق به شمار می رود.
