تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش نظام آموزش باز و از دور بر توسعه نیروی انسانی در دانشگاه پیام نور به عنوان متولی و مجری آموزش باز و از دور در ایران و ارائه مدلی برای آن، در قالب روش توصیفی - پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری این تحقیق کلیه دانشجویان دکتری پیام نور در سال تحصیلی 91-90 به تعداد 1082 نفر بودندکه از این تعداد 321 نفر به صورت نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده، دو پرسشنامه محقق ساخته بود که بر اساس مبانی نظری و پیشینه تحقیق تنظیم شده است. روایی پرسشنامه ها توسط صاحبنظران مورد تایید قرار گرفت و پایایی آن نیز از طریق ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب برای نظام آموزش باز و از دور 898/0 و برای توسعه نیروی انسانی872/0 محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز، از آمار توصیفی و استنباطی (تحلیل عاملی و تحلیل مسیر) استفاده شد. بعد از تجزیه و تحلیل (تحلیل عاملی)، نظام آموزش باز و از دور به ترتیب اولویت دارای 3 مولفه اصلی فناوری، تعامل، امکانات و 22 شاخص و توسعه نیروی انسانی نیز به ترتیب اولویت دارای 4 مؤلفه اصلی دانش، نگرش، مهارت، رفتار و 29 شاخص شد. بر اساس اولویت بندی مولفه ها و شاخص های آموزش باز و از دور و توسعه نیروی انسانی و با استفاده از نرم افزار لیزرل53 /8 (تحلیل مسیر)، مدل نظریی و ساختاریی ارایه گردید که نشان می دهد، اگر آموزش باز و از دور به همراه مولفه ها و شاخص های آن در دانشگاه های دارای نظام باز و از دور به خوبی طراحی، تولید، اجرا و ارزشیابی شود، منجر به توسعه مولفه های نیروی انسانی؛ دانش، نگرش، مهارت، رفتار و شاخص های آن در افراد می شود.
