نقشه های خودسازمانده

امروز بخش بندی بازار همگام با بسیاری از علوم دیگر به سوی برآوردن نیازهای منحصربه فرد انسان ها در حرکت است. در بازار سلامت نیز شیوه های تشخیصی و درمانی شخصی بیش از پیش به کار گرفته می شود. این امر در حالی است که یکی از ارکان اصلی این بازار یعنی بازار دارو هنوز در زمینه بخش بندی بازار نسبت به کالاها و خدمات دیگر چندان پیشرفته نیست. با توجه به پیچیدگی این بازار ضروری است با بهره گیری از ابزاری متناسب که قدرت غلبه بر این پیچیدگی را داشته باشد، نسبت به بخش بندی این بازار اقدام شود. هدف این مقاله استفاده از رویکردی مبتنی بر شبکه های عصبی است که براساس معیارهای چندگانه به گونه ای اثربخش به بخش بندی بازار دارو در ایران بپردازد. برای این منظور با توجه به بافت داده ها از میان معماری های ممکن برای شبکه SOM معماری با بالاترین کیفیت برای بخش بندی بازار دارو برگزیده شد. همچنین عملکرد مدل با مقایسهی نتایج آن با نتایج حاصل از بخش بندی داده ها با یک روش خوشه بندی کلاسیک (k- میانگین) مورد سنجش قرار گرفت.

نگرانی در رابطه با محیط زیست موجب به وجود آمدن گروه جدیدی از مصرف کنندگان با عنوان مصرف کنندگان سبز شده است. از آنجایی که تمام مصرف کنندگان به یک اندازه سبز نیستند استفاده از استراتژی بازاریابی هدفمند برای ترغیب آن ها به خرید محصولات سبز ضروری است. اولید قدم در بازاریابی هدفمند بخش بندی مصرف کنندگان و سپس تعیین نیمرخ مصرف کنندگان موجود در هر بخش است. هدف از این پژوهش بخش بندی بازار سبز بر پایه متغرهای جمعیت شناختی، روان شناختی و رفتاری و همچنین بررسی رابطه بین هر متغیر با رفتار مصرف کنندگان سبز است. در این پژوهش از نقشه های خودسازمانده برای بخش بندی و تعیین نیمرخ مصرف کنندگان سبز ایرانی استفاده شده است. بر پایه نتایج، چهار بخش بازار شناسایی شد که به صورت سبزهای شدید، سبزهای بالقوه، خودخواهان تیره و تیره های شدید نامگذاری شدند. همچنین نتایج این پژوهش نشان می دهد متغیرهای جمعیت شناختی شامل سن، جنسیت و درآمد و متغیرهای روان شناختی و رفتاری شامل ارزش های فردی، تعصب مذهبی، نگرش و دانش محیط زیستی نقش کلیدی در پیش بینی رفتار مصرف کنندگان سبز دارند.

امروزه سازمان ها برای نیل به اهداف خود به دنبال استقرار سیستم هایی هستند تا فضای مساعد برای افزایش بهره وری را تضمین کنند. یکی از راه های افزایش بهره وری انتخاب کارکنان شایسته است. کانون ارزیابی و توسعه ازجمله روش هایی است که با هدف انتخاب، ارتقا و آموزش افراد، مورد استفاده قرار می گیرد. ارزیابی عملکرد کارکنان نیز جهت بررسی رفتارها و قابلیت های آنان و رشد و شکوفایی آن ها برای رسیدن به اهداف سازمان می باشد. هدف پژوهش حاضر این است که نشان دهد داده های مبتنی بر نتایج کانون ارزیابی (وضعیت شایستگی کارکنان) تا چه حد با نمره های عملکرد کارکنان ارتباط معناداری را نشان می دهد. به این منظور شرکت کنندگان در کانون ارزیابی یک بار بر اساس داده های کانون ارزیابی و یک بار بر اساس ارزیابی عملکرد 360 درجه خوشه بندی شدند و سپس همبستگی میان آن ها مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش از نقشه های خودسازمانده برای بخش بندی افراد استفاده شده و داده ها توسط نرم افزار Viscovery Profiler نسخه 5 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج آزمون توافقی کای دو ، بخش های حاصل از خوشه بندی انجام شده با دو روش، ارتباطی را با یکدیگر نشان نمی دهند اما بر اساس آزمون ضریب همبستگی، رابطه میان افراد انتخاب شده در کانون ارزیابی برای توسعه و ارزیابی عملکرد آن ها رابطه معنادار و مثبتی است.

در دنیای رقابتی امروز، توجه به بهبود و توسعه کارکنان به طور فزاینده ای اهمیت پیدا کرده است. یکی از روش هایی که سازمان ها می توانند از آن برای بهبود وضعیت کارکنان خود استفاده کنند، اجرای کانون های ارزیابی و توسعه است. اما باید توجه داشت که اجرای برنامه های بهبود به ازای هر فرد شرکت کننده در کانون ارزیابی، هم زمان بر و هم هزینه بر است. بر این اساس، پژوهش حاضر در پی کاهش هزینه های اجرای کانون ارزیابی از طریق بخش بندی شرکت کنندگان در کانون ارزیابی و ارائه برنامه های بهبود برای هر بخش است. روش نمونه گیری، هدفمند و بر اساس معیار و حجم نمونه 75 نفر می باشد. در این پژوهش، از نقشه های خودسازمانده برای بخش بندی کارکنان استفاده شده است و تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از نرم افزارViscovery Profiler انجام گرفته است. بر اساس یافته های پژوهش، در کانون ارزیابی چهار بخش شناسایی شد که به صورت استعدادهای درخشان، کارکنان قابل بهبود (با محوریت شایستگی)، کارکنان قابل بهبود (با محوریت شخصیت) و کارشناسان غیرمستعد نام گذاری شده اند. نتایج این بخش بندی می تواند در پنج حوزه، از جمله آموزش، ارتقا، حل چالش های سازمانی، سیاست های استخدام و نگهداشت نیرو و پاداش به کار گرفته شود. بر پایه نتایج، برای بخش های شناسایی شده در کانون ارزیابی، پیشنهادهایی در حوزه های ذکر شده ارائه شده است.

در سیستم های مدیریت ارتباط با مشتریان، اهمیت و عملکرد ویژگی های خدمت بسیار حائز اهمیت است. تحلیل اهمیتعملکرد ابزار مؤثری برای اولویت بندی ویژگی های خدمت بر پایه نیاز ها و انتظارهای مشتریان و همچنین شناسایی نقاط قوت و ضعف سازمان در بازار است. در این پژوهش با هدف افزایش اعتبار و کاربرد نتایج به دست آمده از تحلیل اهمیت-عملکرد، ابتدا مشتریان بر پایه ویژگی های جمعیت شناختی و همچنین ادراک شان از عملکرد ویژگی های خدمت بخش بندی می شوند سپس برای هر بخش به صورت جداگانه ماتریس اهمیت- عملکرد ارائه می شود. برای بخش بندی مشتریان از نقشه های خودسازمانده و برای محاسبه ی اهمیت ویژگی ها در هر بخش از شبکه ی عصبی پیشخور چندلایه استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد، مشترکان تلفن همراه در استان یزد را می توان در سه بخش دسته بندی کرد. ماتریس اهمیت- عملکرد ویژگی های خدمت مختص هر یک از این بخش ها نیز شناسایی شده، بر پایه نتایج، پیشنهادهایی به شرکت های ارائه کننده خدمات تلفن همراه ارائه شده است.