زن روستایی

هدف پژوهش حاضر واکاوی فقر غذایی زنان روستایی و عوامل مؤثر بر آن در روستاهای بخش مرکزی شهرستان بویراحمد است که در سال 1392 صورت پذیرفت. برای این منظور از روش تأمین انرژی غذایی و داده های جمع آوری شده از 195 زن روستایی در بخش مرکزی شهرستان بویراحمد استفاده به عمل آمد. یافته ها نشان داد با محاسبه فقر غذایی، حدود 31 درصد از زنان مورد مطالعه زیر خط فقر غذایی و 69 درصد بالاتر از آن قرار داشته و غیرفقیر محسوب می گردند. مقایسه میانگین وضعیت تحصیلات، اشتغال (سرپرست خانوار)، درآمد، تسهیلات بانکی، مالکیت و دارایی، پس انداز، مهارت اقتصادی، مشارکت اقتصادی، حمایت های دولت، نگرش همسر، خودکارآمدی، اعتماد به نفس، بهداشت جسمی، روحی و روانی در بین دو گروه زنان فقیر و غیرفقیر تفاوت معنی داری داشت. جهت بررسی دقت متغیرها در تفکیک دو گروه از تحلیل تشخیصی استفاده شد. مهم ترین متغیرهای متمایزکننده دو گروه شامل نگرش همسر، اعتماد به نفس، و خودکارآمدی بودند. این مدل حدود 7/87 درصد گروه بندی را به طور صحیح پیش بینی نمود. از آن جایی که متغیر نگرش همسر در تفکیک دو گروه بسیار مؤثر بوده، می توان با آموزش های فرهنگی و اجتماعی به مردان روستایی، در جهت ارتقای منزلت زنان گام برداشت تا خودباوری و اعتماد به نفس در میان آنان افزایش یابد. فزون بر آن، ایجاد چتر حمایتی که دربرگیرنده توزیع کالاهای غذایی، بیمه ی بیکاری و بازنشستگی، بیمه ی درمانی و توسعه ی خدمات آموزشی می باشد، برای زنان روستایی پیشنهاد می گردد.

مداخله های توسعه ای تغییرات بسیاری در زندگی زنان روستایی پدید آورده است. پرسش این است که ابعاد این تغییرات چه تأثیری بر نقش و هویت زن روستایی داشته است. برای پاسخ به این پرسش، طرح پژوهش مردم نگارانه طراحی و در سه روستای گوهردان، رامه و کوه زر اجرا شد که ویژگی های اقلیمی متفاوتی دارند. داده ها با استفاده از مشاهده و مصاحبه فراهم شده است. یافته ها نشان می دهد که با تغییر نقش ها و انتظارات از نقش زنان روستایی، هویت آنان از زن کشاورز به زن خانه دار تغییر کرده است. زنان گوهردان و رامه با دسترسی به تحصیلات و اشتغال رسمی به دنبال تغییر وضعیت خود هستند. زنان در هر سه روستا ازدواج با مرد غیرکشاورز و ساکن شهر را راهی برای رهایی از موقعیت زن کشاورز تلقی می کنند و آینده خود را به مثابه زن خانه دار ترسیم می کنند. زنان جوان تر ساکن هر سه روستا معمولاً به آموختن روش های سنتی مایل نیستند. در روستای کوه زر نقش-های سنتی زنان، ازقبیل پختن نان در خانه و بافتن فرش، منسوخ شده است. آنان نیز چون زنان گوهردان و رامه درپیِ استفاده از فناوری های نوین در خانه هستند. در این سه روستا، میزان نقش آفرینی زنان در سطح اجتماع محلی نیز کاهش یافته است. درک این زنان از زندگی زنان شهری با خانه داری، کاهش فعالیت های تولیدی، و ایفای وظایف خانگی همراه است که به تحول نقش و تغییر هویت این زنان انجامیده است. 

صندوق اعتبارات خُرد، سازوکاری برای بسیج منابع مالی و اعطای وام های کوچک به منظور راه اندازی فعالیت های درآمدزای پایدار و تقویت مشارکت زنان در روند توسعه روستایی است. این تحقیق توصیفی- پیمایشی با هدف شناسایی دستاوردها و موانع صندوق های اعتبارات خرد زنان روستایی در سال 1398 در استان گلستان انجام شد. جامعه آماری تحقیق 913 نفر از اعضای نوزده صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی در استان گلستان بودند. با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و نمونه گیری تصادفی طبقه ای، تعداد 226 نفر از آنان به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد که روایی آن با نظر متخصصان تأیید شد. پایایی پرسش نامه با ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد که مقدار آن برای بخش دستاوردها 91/0 و برای بخش موانع 84/0 به دست آمد. یافته های پژوهش نشان داد در مجموع حدود 61 درصد واریانس دستاوردهای صندوق ها را نه دستاورد شامل اجتماعی، اشتغال، کار تولیدی جمعی، مهارت کارآفرینانه، اتکا به خود، کنترل و دسترسی به منابع مالی، پذیرش مسئولیت، برابری جنسیتی و ثبات خانواده و 6/63 درصد واریانس موانع فعالیت صندوق ها را ده مورد شامل مشارکت، فقدان حمایت دولتی، بی اعتمادی، فردی، فرهنگی-اقتصادی، وابستگی و عدم استقلال، فقر خانوادگی، فقدان کنترل، پوشش و مخاطرات تبیین می کنند. تمرکز فعالیت های صندوق بر تحقق تمام اهداف به گونه ای متوازن با تأکید بر آموزش اعضا و فراهم سازی زمینه ها و بسترهای فکری و عملی لازم برای ارتقاء مشارکت اعضا در تصمیم گیری ها از پیشنهادهای این مطالعه است.