تواتر بازخورد

فلج مغزی اصطلاحی است که به طور رایج در خصوص شرایط دارای ویژگی اختلال حرکتی استفاده می شود و با آسیب مغزی غیر تدریجی در اوایل زندگی مرتبط است. هدف پژوهش حاضر مقایسه اثر تواتر بازخورد خودکنترلی و آزمونگرکنترلی بر اکتساب، یادداری و انتقال مهارت پرتابی در کودکان مبتلا به فلج مغزی اسپاستیک بود. از بین 1750 دانش آموز مبتلا به فلج مغزی در مدارس استثنایی شهر تهران، تعداد 30 نفر از کودکان مبتلا به فلج مغزی اسپاستیک همی پلاژیک با دامنه سنی7-12 سال به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. به منظور همگن کردن آنها یک مرحله پیش آزمون 10 کوششی به عمل آمد. به منظور بررسی شرکت کنندگان در مراحل اکتساب ، یادداری و انتقال به طور تصادفی به 6 گروه 5 نفری شامل سه گروه بازخورد خودکنترلی(با تواترهای 25%، 50% و 75%) و سه گروه بازخورد آزمونگرکنترلی(با تواترهای 25%، 50% و 75%) تقسیم شدند. در مرحله اکتساب، آزمودنی ها در 10 بلوک 8 کوششی(مجموعاً 80 کوشش) به تکلیف پرتابی پرداختند. مرحله یادداری و انتقال با فاصله 24 ساعت از آزمون اکتساب و به میزان 10 کوشش بدون بازخورد اجرا گردید، با این تفاوت که آزمودنی ها مرحله انتقال را از فاصله 4 متری اجرا کردند(در مقابل فاصله 3 متری در مراحل اکتساب و یادداری). بر اساس نتایج آزمون تحلیل واریانس یک طرفه، بین گروه های دریافت کننده تواتر یکسان(گروه های خودکنترلی و آزمونگرکنترلی) در مرحله اکتساب تفاوت معنی داری مشاهده نشد، گروه خودکنترلی عملکرد بهتری در مراحل یادداری و انتقال نشان دادند. علاوه بر این، گروه هایی که فراوانی بازخوردی بالاتری دریافت می کردند(گروه خودکنترلی یا آزمونگرکنترلی) عملکرد بهتری را نسبت به شرکت کنندگان در گروه های دریافت کننده بازخورد با فراوانی پایین تر در تمامی مراحل اکتساب، یادداری و انتقال نشان دادند. بنابراین، در حالیکه مزیت های بازخورد خودکنترلی در مقابل بازخورد آزمونگرکنترلی به هنگام دریافت تواتر بازخوردی یکسان مشاهده شد، به نظر می رسد که کودکان در طول فرایند یادگیری از بازخورد به شیوه ی متفاوتی نسبت به افراد بزرگسال استفاده می کنند و ممکن است کودکان به منظور بهینه سازی یادگیری حرکتی نیازمند فراوانی های بازخوردی بالاتری نسبت به افراد بزرگسال باشند.

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی تأثیر سطح مهارت الگو و تواتر بازخورد بر یادگیری تکلیف هدف گیری زنجیره ای ساده بود. بدین منظور، 48 دانشجوی دختر 19 تا 25 سال براساس نمرات زمان حرکت پیش آزمون در چهار گروه 12 نفری (الگوی ماهر با بازخورد 100 درصد، الگوی ماهر با بازخورد 50 درصد، الگوی مبتدی با بازخورد 100 درصد و الگوی مبتدی با بازخورد 50 درصد) جای گرفتند. پس از اجرای پیش آزمون، در مرحله اکتساب، هریک از گروه ها تکلیف هدف گیری زنجیره ای را براساس دستورالعمل ویژه هر گروه، 80 مرتبه اجرا کردند. به فاصله 15 دقیقه بعد از اتمام جلسه اکتساب، آزمون یادداری فوری و 24 ساعت بعد، آزمون یادداری تأخیری انجام شدند. نتایج تحلیل واریانس مرکب با اندازه های تکراری روی عامل بلوک های تمرینی در مرحله اکتساب نشان داد که در هر دو متغیر زمان حرکت و خطای فضایی، فقط اثر اصلی سطح مهارت الگو معنادار بود و گروه های مشاهده الگوی ماهر دارای زمان حرکت بیشتر و خطای فضایی کمتری بودند. نتایج آزمون تحلیل واریانس دوراهه در مراحل یادداری فوری و تأخیری نشان داد که در هر دو متغیر زمان حرکت و خطای فضایی، اثر اصلی سطح مهارت الگو معنادار بود؛ اما اثر اصلی تواتر بازخورد معنادار نبود. با مقایسه میانگین  ها مشخص شد که گروه های مشاهده کننده الگوی ماهر نسبت به گروه های مشاهده کننده الگوی مبتدی، زمان حرکت طولانی تر و خطای فضایی کمتری داشتند.