مشغولیت شناختی

این پژوهش به منظور بررسی تأثیر تکنیک های مختلف پرورش خلاقیت ریاضی بر باور انگیزشی و شناختی در درس ریاضی دانش آموزان دختر انجام گردید. در این پژوهش، از طرح پیش آزمون– پس آزمون با گروه گواه استفاده گردید. جامعه آماری کل دانش آموزان دختر سال سوم راهنمایی شهر مشهد بودند. 40 دانش آموز به صورت نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شدند و در گروه های آزمایش (20 نفر) و گواه (20 نفر) جایگزین گردیدند. ابزار مورد استفاده در پژوهش حاضر، پرسش نامه الگوهای یادگیری سازشی (میدلتن و میگلی، 1997) بود که متشکل از خرده مقیاس های خودکارآمدی ریاضی (باور انگیزشی) و مشغولیت شناختی (باور شناختی) در درس ریاضی بود. ابتدا پرسش نامه الگوهای یادگیری سازشی به عنوان پیش آزمون بر روی کلیه آزمودنی ها اجرا گردید، پس از آن برنامه پرورش خلاقیت ریاضی بر روی گروه آزمایش اجرا شد در حالی که گروه گواه هیچ گونه آموزشی را دریافت نکرد. پس از اتمام جلسات آموزشی بار دیگر پرسش نامه الگوهای یادگیری سازشی به عنوان پس آزمون بر روی کلیه آزمودنی ها اجرا گردید. داده ها در نرم افزار spss وارد شد و با استفاده از آماره های توصیفی و آزمون t مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. مقایسه میانگین تفاضل نمرات پیش آزمون و پس آزمون خودکارآمدی شغلی و مشغولیت تحصیلی در دو گروه کنترل و آزمایش نشان داد که عملکرد ریاضی در گروه آزمایش نسبت به گروه گواه در مرحله پس آزمون نسبت به پیش آزمون افزایش معنی داری یافت. بنابراین پرورش خلاقیت ریاضی تاثیر معنی داری بر بهبود خودکارآمدی ریاضی و مشغولیت شناختی دانش آموزان در درس ریاضی داشت. لذا پیشنهاد می شود در طراحی محتوای دوره های آموزشی، به منظور بهبود عملکرد ریاضی دانش آموزان، تکنیک های مختلف پرورش خلاقیت به خوبی گنجانده شوند.

در پژوهش حاضر رابطه ی انگیزش تحصیلی و مشغولیت شناختی با میانجی گری هیجان های پیشرفت موردبررسی قرار گرفت. شرکت کنندگان پژوهش، 315 دانشجو (173 نفر زن و 142 نفر مرد) رشته ها و مقاطع مختلف دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز بودند که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای موردمطالعه از مقیاس مشغولیت تحصیلی (ریو و تسنگ، 2011)، مقیاس انگیزش تحصیلی (والرند، 1989) و پرسشنامه ی هیجان های پیشرفت (پکران، 2005) استفاده شد. ارزیابی الگوی پیشنهادی از طریق الگویابی معادلات ساختاری (SEM) و با استفاده از نرم افزار AMOS ویراست 24 انجام گرفت. روابط واسطه ای در الگوی پیشنهادی با استفاده از روش بوت استراپ آزموده شدند. یافته ها نشان دادند که الگوی پیشنهادی از برازش خوبی با داده ها برخوردار است. برازش بهتر از طریق حذف دو مسیر غیر معنی دار حاصل شد. نتایج نشان دادند که انگیزش درونی اثر مثبت و معنی داری بر مشغولیت شناختی دارد، ولی اثر انگیزش بیرونی و بی انگیزگی بر مشغولیت شناختی معنی دار نبود. نتایج مربوط به روابط غیرمستقیم نیز نشان دادند، هیجان های مثبت پیشرفت در رابطه ی بین ابعاد انگیزش تحصیلی و مشغولیت شناختی نقش میانجی را ایفا می کنند ولی هیجان های منفی پیشرفت میانجی گر رابطه ی بین ابعاد انگیزش تحصیلی و مشغولیت شناختی نمی باشند.

هدف پژوهش حاضر، آزمون مدل علّی رابطه مشغولیت رفتاری و مشغولیت شناختی با چالش پذیری تحصیلی با میانجی گری هیجان های اضطراب، خستگی و امید یادگیری بود. به این منظور 292 نفر از دانش آموزان دختر سال اول دبیرستان شهر دزفول به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و در پژوهش شرکت کردند. آنان خرده مقیاس های مشغولیت رفتاری و مشغولیت شناختی پرسشنامه ی مشغولیت تحصیلی تینیو (2009)، خرده مقیاس چالش پذیری مقیاس تجدیدنظرشده ی سرسختی تحصیلی (2005) و خرده مقیاس های اضطراب، خستگی و امید یادگیری از پرسشنامه ی هیجان های پیشرفت پکران (2002) را تکمیل نمودند. پس از گرداوری داده ها، از روش تحلیل مسیر برای ارزیابی مدل پیشنهادی استفاده شد و اثرات غیرمستقیم با استفاده از روش بوت استراپ سنجش شدند. نتایج تحلیل نشان داد که مشغولیت شناختی اثر مستقیم و معنی داری بر متغیرهای چالش پذیری تحصیلی، خستگی و امید یادگیری دارد اما اثر مستقیم و معنی داری بر اضطراب یادگیری ندارد. همچنین، مشغولیت رفتاری اثر مستقیم و معنی داری بر اضطراب، خستگی و امید یادگیری دارد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که مشغولیت رفتاری و شناختی دانش آموزان با تکالیف تحصیلی می تواند با کاهش اضطراب یادگیری و افزایش هیجان امید یادگیری بر گرایش افراد در پذیرش چالش های تحصیلی بالاتر تاثیر بگذارد.