شهرستان صحنه

اشتغال نیروی انسانی مهمترین و اساسی ترین هدف برنامه ریزی اقتصادی- اجتماعی هر کشوری را تشکیل می دهد. توسعه زمانی تحقق مییابد که از تمام عوامل و امکانات و منابع تولید کشور استفاده به عمل آید. بیکاری علاوه بر اتلاف منابع انسانی، مسایل و مشکلات متعدد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را به همراه دارد. اتلاف منابع به ویژه بیکاری نیروی انسانی دوره گذر توسعه را به یک دوره فرسایشی بدل می نماید و دامنه فقر را در جامعه گسترش می دهد. در این پژوهش سعی شده با رویکرد توصیفی، تحلیلی و علّی و استفاده از سالنامه آماری استان کرمانشاه و مستندات مرکز آمار کشور، به بررسی، تحلیل و مقایسه روند اشتغال و بیکاری شهرستان صحنه به لحاظ شاخص های جمعیت 10 ساله و بیشتر (سن فعالیت اقتصادی)، جمعیت فعال و غیرفعال، شاغل و بیکار، میزان شاغلین بخش های عمده فعالیت اقتصادی و همچنین شناسایی بخش های پایه و غیرپایه اقتصادی با استفاده از ضریب مکانی طی دو دوره 85-1375 پرداخته شود. نتایج تحقیق نشان می دهد که نرخ بیکاری در شهرستان صحنه در دوره 1385 نسبت به 1375، حدود 6 درصد و میزان هر یک از شاخص های جمعیت 10 ساله و بیشتر، جمعیت فعال، شاغلان بخش کشاورزی به ترتیب 10 درصد، 11 درصد و 10 درصد افزایش داشته است. در مجموع در دو دوره مورد بررسی، شهرستان صحنه دارای کمترین نرخ بیکاری در میان شهرستان های استان کرمانشاه بوده است. یافته ها همچنین نشان دهنده افزایش ضریب مکانی در بخش کشاورزی و کاهش آن در بخش های صنعت و خدمات در دو دوره مورد بررسی است؛ بنحوی که تنها بخش کشاورزی شهرستان در گروه پایه اقتصادی قرار گرفته و ضریب مکانی بیشتر از 1 را دارد و دو بخش صنعت و خدمات با ضریب مکانی کمتر از 1، در گروه غیرپایه واقع شده اند. استفاده از مثلث ژاکلین بوژوگارنیه و ژرژشابو برای تعیین نقش اقتصادی، کشاورزی را به عنوان عمده ترین فعالیت اقتصادی شهرستان صحنه تعیین نمود.

نیل به عدالت و تعادل در نظام سکونتگاه های روستایی کشور مستلزم بررسی و شناخت منابع و امکانات این سکونتگاه ها است. تحلیل فضایی توسعه، نابرابری و میزان محرومیت نواحی مختلف و اولویت اقدامات را برای ارتقای سطح زندگی مشخص می کند. در پژوهش حاضر با بهره گیری از ۴۱ شاخص مختلف در ابعاد مختلف زیربنایی، اقتصادی، بهداشتی درمانی، فرهنگی - اجتماعی و خدماتی و به کارگیری آن ها در قالب الگو های موریس و تاکسونومی و همچنین روش ضریب تغییرات برای تعیین میزان پراکندگی شاخص ها به تحلیل نابرابری فضایی توسعه روستایی بین ۷ دهستان شهرستان صحنه در سال ۱۳۹۰ پرداخته شده است. نتایج هر دو الگوی به کار گرفته شده به صورت یکسان نشان دهنده وجود تفاوت در سطح توسعه دهستان ها و قرارگیری آن ها در سطوح مختلف است؛ به طوری که در هر دو الگو، دهستان گاماسیاب با ضریب توسعه 60/66 در الگوی موریس و 19/20 در الگوی تاکسونومی و همچنین دهستان حر به ترتیب با ضریب توسعه 99/20 و 11/87 بیشترین و کمترین درجه توسعه یافتگی را دارند. بین شاخص ها، شاخص های فرهنگی و اجتماعی با 67/42 و شاخص های اقتصادی با 03/53 به ترتیب کمترین و بیشترین ضریب تغییرات را دارند. تفاوت ضریب توسعه به تفکیک شاخص ها، بیان کننده وجود تفاوت در سطح توسعه دهستان ها از جنبه شاخص ها و لزوم انتخاب رویکردهای مناسب برای تعدیل این نابرابری ها است. همچنین ضریب همبستگی بین جمعیت و تعداد روستاهای دارای سکنه با ضرایب توسعه، به ترتیب با 509/0 و 07/0- به دست آمد که نشان دهنده همبستگی مثبت و قوی بین جمعیت و ضریب توسعه یافتگی دهستان ها است.

عدم تعادل و نابرابری در زمینه ارائه و توزیع خدمات و نبود توجه به ظرفیت های محیطی از جمله مشکلات اساسی مناطق روستایی است. برای پی بردن به میزان و علل این نابرابری ها، لازم است بررسی دقیق و همه جانبه ای از وضعیت توزیع خدمات در نواحی روستایی صورت گیرد تا با توجه به وضع موجود و شناخت ظرفیت ها و توان نواحی در جهت برنامه ریزی توسعه نواحی روستایی اقدام شود. هدف تحقیق بررسی و رتبه بندی روستاهای دهستان دینور شهرستان صحنه استان کرمانشاه بر اساس مدل تاپسیس فازی است. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، از نوع توصیفی-تحلیلی می باشد که با استفاده از روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه انجام گرفته است. داده های جمع آوری شده نیز با استفاده از نرم افزار EXCEL ، SPSS تحلیل شدند. در این پژوهش، محقق با به کار بردن شاخص-های توسعه در ابعاد مختلف ( زیربنایی، اقتصادی، آموزشی-فرهنگی، بهداشتی-درمانی و...) به بررسی نحوه توزیع فضایی امکانات و خدمات و همچنین عوامل مؤثر بر نظام توزیع خدمات در روستاهای دهستان دینور و رتبه بندی آنها با استفاده از روش TOPSIS FUZZY پرداخته است. جامعه آماری نیز شامل تمامی 43 روستای دارای سکنه دهستان دینور می باشد که به روش تمام شماری مورد بررسی قرار گرفته اند. با توجه به نتایج پژوهش، روستاهای این دهستان در 22 سطح، رتبه بندی شدند و میانراهان به عنوان تنها گزینه برخوردار، رتبه نخست توسعه را در بین روستاها به خود اختصاص داده و در مقابل پیرقاسم محروم ترین نقطه روستایی در این دهستان می باشد.

شناخت نقش توان های محیط طبیعی بر الگوی استقرار سکونتگاه های روستایی، نخستین گام در درک سازمان فضایی و مدیریت پیوندهای فضایی سکونتگاه های روستایی محسوب می شود و برنامه ریزی بر اساس این شناخت می تواند از واپس ماندگی، جمعیت گریزی و انهدام سکونتگاه های روستایی جلوگیری کند و همچنین زمینه ساز یکپارچگی مکانی-فضایی و توسعه پایدار نواحی روستایی باشد. هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش عوامل طبیعی در مکان گزینی سکونتگاه های روستایی در شهرستان صحنه می باشد. این پژوهش از لحاظ ماهیت کاربردی و از لحاظ روش به صورت توصیفی-تحلیلی می باشد. روش گردآوری داده ها و اطلاعات به صورت اسنادی و میدانی بوده و جهت تجزیه وتحلیل، تطبیق نتایج و درک صحیح مسئله ، از نرم افزار GIS و همچنین تلفیق و ترکیب لایه های اطلاعاتی با یافته های میدانی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که الگوی غالب پراکنش سکونتگاه های روستایی شهرستان صحنه از نوع خطی بوده و از مجموع 189 روستای این شهرستان، اغلب آن ها در طیف ارتفاعی 1500-1250 متر، در اراضی آبی و تیپ دشتی استقراریافته اند. از سوی دیگر یکی از مهم ترین معیارهای مکان یابی سکونتگاه های روستایی شهرستان صحنه ، میزان و کیفیت اراضی شهرستان جهت کشاورزی می باشد که این امر، فشردگی فضا و فعالیت و بهره برداری بی رویه از منابع محیط طبیعی را به دنبال داشته است. در نهایت مدل برازش رگرسیونی نشان داد که منابع آب، منابع خاک، اقلیم، توپوگرافی، ارتفاع، شیب، پوشش گیاهی و کاربری اراضی به ترتیب بیشترین اثر را بر توزیع جغرافیایی سکونتگاه ها دارند. بنابراین باید با حفاظت از منابع محیطی و انتخاب مکان های مناسب جهت تولید و اشتغال پایدار برای ساکنان سکونتگاه ها، زمینه بقا و توسعه پایدار نواحی روستایی را فراهم آورد.