کنداکتور

این پژوهش به دنبال توان سنجی از نظام رسانه ای نوین و جست وجوی کارکردهای مناسب و متناسبِ آن در طراز یک جامعه آرمانی است. در این میان، نقش آفرینی مؤثر شبکه های رادیویی منوط به تعامل مؤثر و حداکثری با بافت اجتماعی و بازاریابی مفید و مؤثر فرهنگی اجتماعی است. از این رو، در این پژوهش، در سطح کلان، ادبیات و رویکردهای کلاسیک حوزه رسانه رصد می شود و نقشه جامعی از این رسانه ها و همنشینی و جانشینی آن ها با یکدیگر ارائه می کنیم که به جایابی رادیو در این گستره می انجامد و سپس با تعریف ثقل ارتباطی رسانه های دیداری و شنیداری و چندرسانه ای ها، به تخصیص نقش و هم پوشانی شبکه های رادیویی در منظومه رسانه های موجود و نیز پذیرش نقش های مکمل این رسانه ها نسبت به یکدیگر پرداخته و با فراتحلیل ادبیات حوزه رسانه، سه محور اساسی زیر را در کارکرد های رسانه ای رادیو مطرح می کنیم: 1. نقطه گذاری فرهنگی ناظر به نقش رادیو در هویت بخشی فرهنگی (Cultural Punctuation)؛ 2. رایانش اجتماعی ناظر به کارگزاری و خدمات عمومی رادیو (Social Computation)؛ 3. پایش و پالایش (باغبانی) زبانی ناظر به مرجعیت زبانی رادیو (Language Gardening). استقرار و استمرار (آمایش) این سه رویکردِ رسانه ای در عرصه اجتماعی یک الزام را با خود دارد و آن هم شکل گیری مناسبات یک فرهنگ رسانه ای است که اشاعه آن، راهگشا و بسترساز تعامل اجتماعی و تأثیر گذاری رسانه ها و از جمله رادیو در زندگی ما و تعیین کننده حدود و ثغور این تأثیرگذاری است. برای رسیدن به چشم انداز مناسبی از اثرگذاری شبکه های رادیویی بر زندگی اجتماعی، فرهنگ ارتباطات رسانه ای به عنوان یک بیانیه مأموریت برای دست اندرکاران و متولّیان شبکه های رادیویی اعم از عمومی، خصوصی، اختصاصی و تخصصی عمل می کند. ما این راهبرد فرهنگی را با شش جهت گیری اساسی معرفی می کنیم. در سطح خرد، می باید اهداف عملیاتی و به عبارتی کارویژه های رادیویی مشخص شود. سطح خرد بحث، به کمک مطالعات کتابخانه ای و مشاهده میدانی، به نسخه رادیویی مباحث فوق پرداخته و دوازده نقش اساسی را برای شبکه های رادیویی داخلی مدّنظر قرارمی دهد.

در دوران رقابت های شدید خبری، مدیریت و چینش مطلوب جدول پخش خبر از جمله عوامل مؤثر در بهبود کیفیت بخش های خبری رادیو و تلویزیون است که کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. صداوسیما با برخورداری از بخش های خبری متنوع، نیازمند آسیب شناسی و بهسازی جدول پخش های خبری خود است تا از این رهگذر بتواند با ارتقای کیفی این بخش های خبری، سهم خود را از مخاطبان خبر افزایش دهد. هدف از این پژوهش، شناسایی عوامل اثرگذار بر چینش اخبار صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران از نگاه سردبیران خبر بوده است. براین اساس، پژوهش حاضر، از طریق مصاحبه نیمه استاندارد با سردبیران بخش های گوناگون خبری صداوسیما و با روش تحلیل مضمون، به شناسایی عوامل تأثیرگذار بر جدول های پخش خبر این رسانه پرداخته است. پس از گفتگو با 6 نفر از سردبیران خبر رادیو و تلویزیون که با نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، اشباع نظری حاصل شد و در مجموع 6 مضمون فراگیر و 20 مضمون فرعی یا سازمان دهنده، به عنوان عوامل اثرگذار به دست آمد. بر اساس یافته های پژوهش، مؤلفه های حرفه ای جدول پخش نویسی، شایستگی های فردی عوامل تحریریه، شناخت مخاطبان و فضای مجازی، ویژگی های بخش خبری و عناصر مدیریت پیام، از جمله این عوامل به شمار می روند. عامل اصلی دیگری که جدول پخش خبر را به شهرت محوری سوق داده، اعمال نفوذ برون سازمانی است. براین اساس، تنوع قالبی و محتوایی، بهره گیری از نیروی انسانی خلاق، بهبود ساختار سازمانی و استقلال هر چه بیشتر سردبیری خبر در صداوسیما بر مبنای سیاست های سازمانی و منافع ملی برای بهتر شدن چینش جدول پخش خبر ضروری به نظر می رسد.

چینش جدول پخش ( انتخاب و زمان بندی پخش برنامه) ، خروجی اصلی سیاستگذاری تلویزیون می باشد که نقش مهمی در ایجاد هویت و تقویت برند دارد؛ اما در تطور تاریخی تلویزیون و عبور از انحصار (کمیابی) به رقابت (دسترسی) و نهایتا تکثر (فراوانی) یا پساشبکه، جایگاه جدول پخش مورد تهدید واقع شد. در واقع تکثر کانون های تولید محتوا به همراه پیشرفت های تکنولوژی دوران دیجیتال که آسانی و راحتی دیده شدن محتوا را در زمان، مکان و دستگاه مطلوب مخاطب به ارمغان می آوردند، جایگاه جدول پخش ، بیش از پیش مورد تهدید واقع شد. این تحقیق کیفی با رویکرد تاریخی و روش تحلیل اسنادی همچنین با بهره گیری از آمار سنجش مخاطبین و مصاحبه عمیق با 7 کارشناس طراحی جدول پخش در تلویزیون ایران ، ضمن مرور تاریخی جایگاه جدول پخش در تلویزیون، تحولات و دگرگونی های در جدول پخش را مورد بررسی قرار می دهد، این بررسی مرتبط با این سوالِ وسیع تر صورت می گیرد که تلویزیون در عصر پسا شبکه چگونه در حال رشد کردن و توسعه است؟ یافته های این تحقیق نشان می دهد که برخلاف ادعاهایی که معتقدند طراحی جدول پخش امری منسوخ شده و بی حاصل در دوران تکثر است، طراحی جدول پخش را کماکان مهم و محوری در صنعت تلویزیون دانسته که به صورت فعالانه و هنرمندانه به تغییرات مخاطب و محیطی پاسخ داده ، ابزارهای خود را اصلاح می نماید و ابزارهایی جدید برای خود فراهم آورده و توسعه می دهد.