سازمان اسناد و کتابخانه ملی

هدف: وضعیت موجود حفاظت و نگهداری میراث ملی رقمی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران از این زوایا بررسی شده است. ش: 1) وضعیت حفاظت و نگهداری میراث ملی در قالب رقمی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی 2) کارآیی و امکانات سازمان در انجام حفاظت رقمی 3) شناسائی کمبودها و نیازهای حفاظت رقمی در سازمان 4 ) پیشنهاد به منظور بهبود ساختار حفاظت رقمی. روش/ رویکرد پژوهش: روش کتابخانه­ای و روش پیمایشی- توصیفی دو روش مورد استفاده در پژوهش حاضر است. از روش اول به منظور ارائه چارچوب نظری پژوهش، بررسی راهکارهای مورد استفاده در حفاظت رقمی در جهان خصوصاً کتابخانه­های ملی استرالیا، انگلستان، کنگره و کتابخانه و آرشیو کانادا و طراحی سیاهه وارسی استفاده شد. از روش پیمایشی- توصیفی به منظور پژوهش در مورد وضعیت موجود حفاظت رقمی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران استفاده گردید. ابزار پژوهش مورد استفاده سیاهه وارسی بود که بر اساس پژوهش­های مرتبط، سیاهه وارسی­های موجود و نیز تطبیق با نیازهای کتابخانه­های ملی طراحی شد. در این روش یافته­ها به صورت غیرمستقیم با مصاحبه از مدیران بخش فناوری و ارتباطات و اداره کل منابع دیجیتال و نیز بررسی گزارشات عملکرد و مستندات سازمان اسناد و کتابخانه ملی و همچنین مشاهده وب­سایت سازمان گردآوری شدند. یافته­ها: حفاظت رقمی در سطح بیت شامل ذخیره­سازی ایمن همراه با پشتیبان­گیری مورد تاکید اعمال می­شود. اقدامات امنیتی و بهبود بحران تدابیر لازم انجام یافته است. استفاده از متس، دابلین کور و هماهنگی با نظام اطلاعاتی آرشیوی باز از اقدامات تخصصی حفاظت رقمی در سازمان است. نتیجه­گیری: سازمان در امر حفاظت بر ذخیره­سازی ایمن همراه با پشتیبان­گیری تاکید دارد، اما برای حفاظت منطقی، تدوین برنامه حفاظت اقدام نکرده است.

هدف: سواد اطلاعاتی250 نفر کتابدار شاغل با تحصیلات کتابداری و غیرکتابداری در سازمان اسناد و کتابخانه ملی سنجیده شده است. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش پیمایشی- تحلیلی براساس پرسشنامه محقق ساخته انجام شده است. یافته ها: مهارت های کتابداران (اعم از فارغ التحصیلان کتابداری و غیرکتابداری) کتابخانه ملی در راهبردهای جست وجوی اطلاعات در حد مطلوب است، اما از نظر درک درست نیاز اطلاعاتی مطلوب نیست. میزان انطباق مهارت های سواد اطلاعاتی آنان با استانداردها کمتر از حد مطلوب است. همچنین مهارت سواد کتابداران در تمامی استانداردها (به جز استاندارد 4) در حد مطلوب است. در استاندارد چهارم مهارت های سواد اطلاعاتی کتابداران با مشکل بیشتری مواجه هستند. درمجموع باتوجه به درصد پاسخ از گزینه های درست سؤالات سواد اطلاعاتی، پاسخ دهندگانی که در رشته کتابداری تحصیل کرده اند در مقابلِ افراد رشته غیرکتابداری، موفقیت نسبی در پاسخ گویی به گزینه های درست داشته اند. نتیجه گیری: باتوجه به نتایج حاصله، ضرورت دارد به ارتقاء سواد اطلاعاتی دردوره کارشناسی توجه بیشتری شده و به برگزاری کارگاه های سواداطلاعاتی، کلاس های آموزشی ضمن خدمت، آموزش زبان انگلیسی برای تقویت مهارت سواد اطلاعاتی بیشتر تأکید شود.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش آموزش در افزایش بهره وری و شناخت نیازهای آموزشی کارکنان معاونت کتابخانه سازمان اسناد و کتابخانه ملی است. تحقیق حاضر، از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ نوع تحقیق، توصیفی پیمایشی است که با استفاده از تکنیک دلفی (نوعی تکنیک نگرش سنج) انجام شده است. جامعه آماری شامل 309 نفر از کارکنان است که به صورت تمام شماری و متخصصین و خبرگان 40 نفر به صورت هدفمند به عنوان نمونه آماری در نظر گرفته شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که در مجموع، اجرای 24 عنوان آموزشی برای ارتقا و توانمندسازی تخصصی کارکنان و کارشناسان معاونت کتابخانه ملی ضروری است. افزون بر این، بین اولویت نیازهای آموزشی مورد نیاز کارکنان دفاتر حوزه معاونت کتابخانه تشابه و تفاوت هایی وجود دارد.

هدف: بررسی اینکه سازمان اسناد و کتابخانه ملی به عنوان نهادی فرهنگی تا چه حد به ملزومات دانش سازمانی توجه دارد و از نظر کارکنان تا چه حد استقرار حافظه سازمانی به منزله پایگاهی برای ذخیره، مستندسازی، و به کارگیری دانش ضرورت دارد. روش شناسی:این پیمایش با استفاده از پرسشنامه پژوهشگرساخته داده های مورد نیاز در زمینه های کسب دانش، اشتراک دانش، کاربرد دانش، و ذخیره دانش را جمع آوری کرد. جامعه آماری شامل 253 نفر از کارکنان با تحصیلات حداقل کارشناسی ارشد بودند که به صورت کل شمار نظرسنجی به عمل آمد، نهایتا 248 پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. روایی ابزار، صوری و محتوایی بوده و برای سنجش اعتبار ابزار نیز از آلفای کرونباخ استفاده شد که با توجه به ضریب 702/0 وضعیت گویه ها مناسب ارزیابی شد. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از آزمون کای اسکوئر بهره گرفته شد. یافته ها:2/26% کارکنان (بالاترین سهم) اذعان داشته اند که اطلاعات مورد نیاز خود را از مسئول واحد و به صورت شفاهی کسب می کنند اما مایلند اطلاعات مورد نیاز را مستندشده و به صورت الکترونیکی دریافت کنند. تقریبا 100% کارکنان به اشتراک گذاری دانش و تجربیات را بیش از حد متوسط در روند بهتر کارها مؤثر دانسته اند و تمایل آنها به اشتراک دانش در حد بالا ارزیابی شده است. راهبردهای مدیریتی در این سازمان کمتر از حد متوسط کاربرد دانش و تجربیات پیشین را مورد حمایت قرار می دهد. بالاترین دلیل این امر، بی توجهی به جایگاه افراد باتجربه و دانش پیشین ذکر شده است. از نظر کارکنان، پیش نیازهای ذخیره و مستندسازی دانش و تجربیات در این سازمان بیش از حد متوسط مهیّاست. نتیجه گیری:با توجه به شرایط موجود، ایجاد نظام مدیریت حافظه سازمانی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ضروری است.

هدف: ارائه راهکار برای ارتقای مدیریت دانش از راه سنجش سطح بلوغ آن مدل براساس مدل زیمنس. روش شناسی: داده ها با پرسشنامه پژوهشگرساخته ای گردآوری شد که نمونه هدفمند 100نفره از کارکنان سازمان آن را پرکردند. یافته ها: همه مؤلفه های بلوغ مدیریت دانش به غیر از مؤلفه «تعلیم و آموزش» پایین تر از حد متوسط یافته شد. بلوغ مدیریت دانش در سازمان در سطح یک قرار دارد. نتیجه گیری: مؤلفه های بلوغ مدیریت دانش براساس دیدگاه کارشناسان ارزیابی و راهکارهایی برای ارتقای آن ارائه شده است.