دانشگاه باز و از دور

چکیده: هدف تحقیق حاضر بررسی مبانی نظری، فلسفی، روان¬شناختی و اجتماعی آموزش باز و از دور است. تحقیق از نوع توصیفی و به روش بررسی اسنادی، کتابخانه¬ای و دیجیتالی در حوزه و مبانی آموزش از دور انجام و نمونه آماری آن به روش هدفمند از بین منابع موجود و در دسترس انتخاب شده است. برای جمع¬آوری اطلاعات از فیش استفاده گردیده و داده¬ها با استفاده از روش تفسیری تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته-اند. یافته¬های تحقیق نشان داد که مبانی آموزش از دور شامل: مبانی علمی با ابعاد (تعاریف، دیدگاه¬ها و ویژگی-های عناصر چهارگانه آموزش از دور)، مبانی فلسفی با توجه به فلسفه تربیتی ساخت¬گرایی با ابعاد (هستی-شناسی، معرفت¬شناسی و ارزش¬شناسی)، مبانی اجتماعی با ابعاد (جامعه¬پذیری، هنجار، نقش، تعامل، ارتباط، گفتگو و تشکیل گروه) و مبانی روان¬شناختی با ابعاد (انگیزه، توجه و هشیاری، تمرکز و ادراک، پردازش اطلاعات، تفکر انتقادی و حل مسئله) کارکردهای مشخصی در عناصر چهارگانه یادگیرنده از دور، سازمان یاددهنده از دور، محتوی آموزش از دور و در نهایت محیط یادگیری و آموزش از دور دارند.

هدف این تحقیق، طراحی و اعتباریابی الگوی مفهومی برای آزمون های دانشگاه باز و از دور است. روش تحقیق از نوع آمیخته (کمی و کیفی) است. جامعه تحقیق، اعضای هیأت علمی دانشگاه پیام نور ایران در سال تحصیلی 93-1392 بودند. حجم نمونه کمی طبق جدول کرجسی و مورگان، 286 نفر تعیین شد که به طور تصادفی انتخاب شدند. نمونه کیفی شامل 7 متخصص طراحی سؤال بود که به روش گلوله برفی انتخاب شدند. ابزارهای تحقیق، پرسش نامه محقق ساخته با 58 سؤال با پایایی 964/0 و مصاحبه نیمه ساختار مند بود. عناصر پنج گانه فلسفه،اهداف،طراحی،اجرا و ارزیابی نتایج و هم چنین شاخص های سه گانه هر عنصر مورد تحلیل توصیفی و آزمون t تک گروهی قرارگرفتند. نتایج نشان داد که عنصر فلسفه از میانگینی در حد ملاک (9) و سایر عناصر میانگینی بالاتر از ملاک داشتند و هر 5 عنصر در سطح 99% معنی دار بودند. شاخص های چشم انداز توسعه، فلسفه آموزش عالی و دانشگاه باز و از دور عنصر فلسفه، میانگینی در حد ملاک (6/3) و 99% معنی داری؛ شاخص های اهداف دانشگاه، اهداف شاخه، رشته و گروه از عنصر اهداف، میانگینی بالاتر از ملاک و 99% معنی داری؛ شاخص های قوانین ارزشیابی و کیفیت آزمون از عنصر طراحی، میانگینی بالاتر و معنی داری 99% داشتند؛ اما شاخص استاندارد طراحی سؤال میانگینی در حد ملاک داشت که معنی دار نبود. شاخص های سیاست و شیوه اجرا از عنصر اجرا، میانگینی در حد ملاک و 99% معنی داری و شاخص شرایط اجرا میانگینی بالاتر از ملاک و 95% معنی داری داشت. دو شاخص تصحیح و نمره گذاری از عنصر ارزیابی، از میانگینی در حد ملاک و شاخص تحلیل و بازخورد میانگینی بالاتر از ملاک برخوردار و هر سه شاخص 99% معنی دار بودند. یافته ها نشان دادند که می توان از این الگو در طراحی آزمون های دانشگاه باز و از دور استفاده کرد.