سواد برنامه درسی

مقاله حاضر، مولفههای حرفهای مبتنی بر دانش عملی برنامه درسی برای مدرسی/آموزشگری در محیط آموزش عالی از نگاه مدرسان حوزه مطالعات برنامهدرسی را مورد کاوش و توصیف قرار داده است. دادههای مورد مطالعه بر اساس پژوهش کیفی اکتشافی و از طریق انجام مصاحبه نیمه ساختارمند با 12 مدرس حوزه مطالعات برنامه درسی انجام یافته است. یافتهها نشان دادند که مدرسان مورد مصاحبه نگاه یکسانی نسبت به قلمرو برنامه درسی در آموزشگری نداشته اند. یافتهها در سه طبقه: نگاه تخصص محور، نگاه مشارکت محور و نگاه مدرس محور تفکیک شدند. مولفههای اصلی دانش عملی برنامه درسی در سه نگاه مشتمل بر دو مولفه اصلی: آمادگی برای عمل و اقدام برای عمل برنامه درسی بوده است. اما حدود و ثغور مولفههای حرفه ای مربوط به هر کدام از مولفههای اصلی در سه نگاه یکسان نبوده است. در نگاه تخصص محور، مولفه های حرفه ای عمل برنامه درسی: فعلیت بخشیدن به طراحی آموزشی، ارتباط برقرار کردن و تأمل بعد از عمل را شامل شده است. در نگاه مشارکت محور، مولفه های حرفه ای عمل برنامه درسی: فعلیت بخشیدن به برنامه درسی، ارتباط برقرار کردن و تأمل بعد از عمل را در برگرفته است. در نگاه مدرس محور، مولفه های حرفه ای عمل برنامه درسی شامل: فعلیت بخشیدن به برنامه درسی، ارتباط برقرار کردن، تجسم، تأمل حین عمل و تأمل بعد از عمل بوده است.

مطالعه حاضر، مولفه های حرفه ای مبتنی بر دانش برنامه درسی برای مدرسی (آموزشگری) در سطح آموزش عالی از نگاه مدرسان حوزه مطالعات برنامه درسی را مورد کاوش و توصیف قرار داده است. داده های مورد مطالعه براساس پژوهش کیفی و از طریق انجام مصاحبه نیمه ساختارمند با 12 مدرس حوزه مطالعات برنامه درسی انجام یافت. یافته ها نشان دادند که مدرسان مورد مصاحبه تلقی یکسانی نسبت به قلمرو برنامه درسی نداشتند. یافته های مربوط به نگاه برنامه درسی در سه طبقه: تلقی برنامه درسی به عنوان سند، تلقی برنامه درسی به عنوان نقشه و راهنمای عمل، و تلقی برنامه درسی به عنوان فرایند تفکیک شدند. مولفه های حرفه ای سواد برنامه درسی مدرسی در بعد دانش در سه نگاه دربردارنده مولفه های اصلی دانش اساسی، دانش مبانی برنامه درسی و دانش نسبت به سیاست گذاری ها در برنامه درسی آموزش عالی بوده است با این تفاوت که در نگاه برنامه درسی به عنوان سند، سه مولفه اصلی دانش برنامه درسی در محدوده آموزش قرار گرفته است. هم چنین حدود و ثغور مولفه های حرفه ای مربوط به هرکدام از مولفه های اصلی دانش برنامه درسی در سه نگاه یکسان نبوده است.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش سواد برنامه درسی در توسعه حرفه ای با میانجی گری اجتماعات حرفه ای یادگیری معلمان مقطع ابتدایی شهرستان خواف بود که با روش پژوهش همبستگی و مدل سازی معادلات ساختاری انجام شد. جامعه آماری این تحقیق، شامل کلیه معلمان مقطع ابتدایی شهرستان خواف در سال تحصیلی 1400-1399 شامل 788 نفر (416 نفر مرد و 372 نفر زن) بودند. از بین آنها و مطابق با فرمول کوکران، تعداد 258 نفر از معلمان با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به عنوان گروه نمونه (105 نفر مرد و 153 نفر زن) انتخاب شدند. پس از توضیح به گروه نمونه در خصوص هدف پژوهش و فواید آن، اعضای نمونه به پرسشنامه های توسعه حرفه ای معلمان (ایوبی، 1393)، سواد برنامه درسی (عباباف، 1392)، و اجتماعات حرفه ای یادگیری (اولیور و همکاران، ۲۰۰۹) پاسخ دادند. داده ها با استفاده از آزمون معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تأییدی با استفاده از نرم افزار SPSS-23 و AMOS-9 تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که بین سواد برنامه درسی با اجتماعات حرفه ای یادگیری، رابطه معنی دار با رقم 874/3 درصد، بین اجتماعات حرفه ای یادگیری با توسعه حرفه ای رابطه معنی دار با رقم 994/3 درصد، بین سواد برنامه درسی با توسعه حرفه ای رابطه معنی دار با رقم 058/4 درصد، و بین سواد برنامه درسی با توسعه حرفه ای و نقش میانجی اجتماعات حرفه ای یادگیری رابطه معنی دار با رقم 12 درصد با سطح اطمینان 9/99 درصد، برقرار است.