سازمان های ایمان محور

به طورکلی، آنچه در ادبیات علمی داخل و خارج کشور مغفول مانده است، نقش سازمان های ایمان محور در مدیریت و توسعه پایدار محله های شهری است. این سازمان ها که به دو دسته قدسی و غیرقدسی تقسیم می شوند، به دلیل ظرفیت ایمانی شان دارای اثربخشی مضاعف نسبت به دیگر سازمان ها هستند. از یک طرف این سازمان ها همواره زمینه ساز و تقویت کننده هویت، خاطره های معنوی و حس تعلق به مکان، مشارکت و تقسیم کار در شهرها و محله های مختلف جهان اند و از طرف دیگر به دلیل گستردگی ابعاد و تغییر ماهیت مسائل شهری و محله ای و پیچیدگی این مسائل، جامع نگری و توجه به ابعاد و جنبه های مختلف مسئله به منظور حل پایدار آن ها (از جمله توجه و آگاهی به اثرات عملکردی اجتماعی-اقتصادی، آموزشی و زیست محیطی این نوع سازمان های محلی) را اجتناب ناپذیر ساخته است. از این رو یکی از کارآمدترین ابزار های اجرایی سیاست های دولتی، سازمان های غیرانتفاعی هستند و سازمان های ایمان محور بارزترین جلوه این سازمان هایند که به دلیل انگیزه های درونی و ایمانی شان به طور مضاعف ظرفیت اجرای خط مشی ها را دارند. در این مقاله، سنخیت و نقش و عملکرد سازمان های ایمان محور با سازمان های محله محور در محلات منطقه یک شهر تهران در مدیریت و توسعه پایدار محله های شهری بررسی می شود. نقش سازمان های ایمان محور در مدیریت و توسعه پایدار محله های منطقه یک شهر تهران بدین قرار است: از حیث مفهومی و عملکردی، سازمان های ایمان محور با سازمان های محله محور در محله های منتخب منطقه یک شهر تهران قابل انطباق و سنخیت با همدیگر هستند و این امر موجب تقویت مدیریت و توسعه پایدار محله ای شده است. شناخت، آگاهی، تعلیم و توجه در زمینه های خدمات اجتماعی - آموزشی، زیست محیطی به ویژه نیازهای اساسی ساکنان از مهم ترین وجوه کارکردی سازمان های ایمان محور (البته با سازمان های محله محور) هستند که باعث شکل گیری و تقویت مدیریت و توسعه پایدار محله ای در محدوده مورد مطالعه (محلات منطقه 1 تهران)گردیده است. سازمان های کامیونیتی محور و سازمان های ایمان محور در کاهش مشکلات ناشی از فقر شهری مؤثرند. ناکافی بودن و نامشخص بودن سام ها، هم در ایران و هم در محدوده مورد مطالعه و در نتیجه عدم تشخیص دقیق این سازمان ها از دیگر سازمان های کامیونیتی محور.

در میان سازمان های غیرانتفاعی، سازمان هایی که با رسالت و انگیزه های دینی و مذهبی تشکیل می شوند، با نام «سازمان های ایمان محور» شناخته می شوند. تعاریف، شناسایی وجوه اصلی و نوع شناسی های گوناگونی از این سازمان ها صورت گرفته و درباره مدیریت، رهبری، منابع مالی و موارد دیگر آن ها پژوهش های بسیاری انجام شده است. در ایران علی رغم وجود فرهنگ اسلامی و به ویژه تشکیل سازمان های مبتنی بر ایمان پس از انقلاب اسلامی، پژوهش علمی بر روی این سازمان ها و شناسایی و حل مسائل آن ها به میزان پژوهش های متداول دنیا نرسیده است. یکی از مهم ترین سازمان های انقلابی و ایمان محور، «بسیج دانشجویی» است که با رسالت و انگیزه دینی تشکیل شده است. بسیج دانشجویی بر اساس فرمان تشکیل آن، یکی از ضرورت های انقلاب اسلامی است و وظیفه پاسداری از اصول اسلام ناب محمدی(ص) را در دانشگاه بر عهده دارد. ویژگی های دانشجویی بودن و داوطلبانه بودن این مجموعه، اهمیت پژوهش علمی درباره این سازمان مهم انقلاب اسلامی را از نظرها دور داشته است. بر این اساس در این تحقیق تلاش شده است تا مرور تفصیلی بر ادبیات سازمان های ایمان محور انجام شود. سپس به مدل «قابلیت های رهبری» به عنوان یکی از تئوری های کاربردی برای شناسایی و پرورش رهبران پرداخته شده و رهبری در سازمان های ایمان محور با رویکرد قابلیت های رهبری بررسی شده است. آنگاه بسیج دانشجویی دانشگاه تهران به عنوان نمونه ای برجسته از بسیج دانشجویی های کشور مورد بررسی قرار گرفته است. هدایت چنین مجموعه ای همانند غالب سازمان های ایمان محور متکی بر تقویت باورهای ایمانی و نفوذ رهبری مبتنی بر انگیزه های دینی است. در این تحقیق بر پایه مصاحبه با مسئولان این مجموعه تلاش شده است اصلی ترین شایستگی های لازم برای رهبری این سازمان استخراج شود.

با توجه به گسترش تحولات مدیریتی جهان در یک قرن اخیر، سازمان ها در ابعاد مختلف به ارائه انبوهی از خدمات اجتماعی- آموزشی محلات شهری می پردازند.یکی از مصادیق این سازمان ها ، سازمان هایی هستند که با عنوان سازمان های ایمان محور شناخته می شوند. این گونه سازمان ها که با محوریت ایمان به فعالیت می پردازند، هم اکنون دارای میلیون ها عضو در سراسر جهان هستند و به دلیل ظرفیت ایمانی اش دارای اثر بخشی مضاعف نسبت به دیگر سازمان ها هستند.از طرف دیگر این سازمان ها به دلیل انگیزه های درونی و ایمانی شان به طور مضاعف ظرفیت اجرای خط مشی ها از جمله در راستای توانمند سازی و کاهش مشکلات فقر محلات شهری را دارند . محلات منطقه یک شهر تهران نیز از این حیث دارای فقر می باشند و این نیازمند بازنگری در عملکرد سازمان های ایمان محور و حتی مردم نهاد در شهر تهران و نیز منطقه یک می باشد . جامعه آماری این پژوهش نیز محلات منطقه یک شهر تهران با جمعیت 439467 نفر را تشکیل می دهند و از بین آنها 10 محله دارای سازمان های ایمان محور،با 255 نمونه آماری از طریق پرسشنامه ، مصاحبه و مشاهده با استفاده از نرم افزار SPSS مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته اند.مهمترین نتایج به دست امده از پژوهش نیز به شرح زیر می باشند : 1. سازمان های ایمان محور در محله های منتخب منطقه یک شهر تهران باعث تقویت توسعه پایدار محله ای شده است 2. این سازمان ها در راستای تقویت توانمند سازی و کاهش مشکلات ناشی از فقر محله های شهری مهمترین عملکرد را مستقیماً دارا می باشند 3. این سازمان ها در راستای تامین خدمات اجتماعی- آموزشی، بویژه نیازهای اساسی ساکنان نیز نقش دارند سازمان های ایمان محور به نوعی یک سرمایه اجتماعی هستند که با هم در مدیریت و توسعه پایدار محله های منطقه یک شهر تهران جایگاه بسزایی در ارائه انواع خدمات اجتماعی و اقتصادی به ساکنان دارند و این جایگاه باعث کاهش مشکلات ناشی از فقر در منطقه شده است .