رفتار خرید سبز

افزایش نگرانی های زیست محیطی باعث توجه شرکت ها به مفاهیم بازاریابی سبز و به دنبال آن رشد تحقیقات، افزایش پراکندگی و انفجار اطلاعات در این زمینه شده است، از این رو انجام پژوهش های ترکیبی که عصاره پژوهش های انجام شده در این موضوع را به شیوه نظام مند و علمی فراروی پژوهشگران قرار دهد، اهمیت فراوان دارد. هدف اصلی پژوهش حاضر تعیین عواملی است که بیشترین تأثیر را بر رفتار خرید سبز دارند. سنجش میزان ناهمگونی مطالعات پیشین، بررسی اثر تصادفی و ثابت متغیرهای مؤثر بر رفتار خرید سبز و ارزیابی میزان تورش متغیرها در مطالعات گذشته از دیگر اهداف این پژوهش میباشد. پژوهش حاضر از نوع پژوهشهای توصیفی بوده و از نظر هدف، میتوان از نوع تحقیقات بنیادی قلمداد نمود. این پژوهش با بهکارگیری روش فراتحلیل به تجزیهوتحلیل تحقیقات انجامشده بین سالهای 1997 تا 2015 در حوزه رفتار تصمیم گیری خرید سبز پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مقالات داخلی و خارجی موجود در پایگاههای در دسترس پژوهشگر میباشد. در مجموع 22 مطالعه و مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج فراتحلیل نشان می دهد که نگرانی زیست محیطی، تاثیرات اجتماعی، اثربخشی درک شده، میزان مسئولیت پذیری اجتماعی، نگرانی از تصویر و برداشت شخصی، نگرش زیست محیطی، درک اهمیت مسائل زیست محیطی و قصد خرید محصولات سبز بیشترین تاثیر را در مطالعات مختلف بر رفتار خرید سبز داشته اند.

هدف این پژوهش بررسی رابطه میان عوامل روانی، اجتماعی و رفتار مصرف کننده سبز(حامی محیط زیست) در شهر تهران است. با نمونه ی آماری 316 نفری، 15 فرضیه مورد آزمون قرار گرفت و رابطه نگرش های زیست محیطی، هنجارهای فردی، اثر بخشی ادراک شده توسط مصرف کننده سبز و هنجارهای اجتماعی (بازدارنده) با ابعاد رفتاری مصرف کننده سبز ( رفتار خرید مصرف کننده سبز، رفتارحفاظتی نسبت به محیط زیست و پشتیبانی از اقدامات زیست محیطی) تأیید شد؛ ولی شواهدی مبنی بر رابطه مستقیم قوی تری میان نگرش های زیست محیطی و ابعاد رفتاری مصرف کننده سبز با درگیری ذهنی بالا نسبت به مصرف کننده سبز با درگیری ذهنی پایین یافت نشده است. بعد از آزمون فرضیه ها، این عوامل و ابعاد رفتاری از نظر اهمیت اولویت بندی شدند. برای عوامل روانی و اجتماعی اولویت ها عبارتند از: نگرش های زیست محیطی، هنجارهای اجتماعی( بازدارنده)، هنجارهای فردی، اثربخشی ادراک شده توسط مصرف کننده و اولویت ابعاد رفتاری مصرف کننده سبز عبارتند از: رفتار خرید مصرف کننده سبز، پشتیبانی از اقدامات زیست محیطی، رفتارهای حفاظتی نسبت به محیط زیست.

هدف: هدف از اجرای این پژوهش، بررسی اثر تردید سبز بر رفتار و قصد خرید سبز (در قالب ساخت یک مدل نظری) با در نظر گرفتن نقش میانجی ملاحظات زیست محیطی، دانش زیست محیطی و نگرش های فردی و اجتماعی به محصول های سبز است. روش: پژوهش پیش رو بر اساس هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی پیمایشی است. گردآوری داده ها از طریق توزیع 240 پرسش نامه در میان مصرف کنندگان شهر شیراز که با محصول های سبز آشنایی داشتند، صورت پذیرفت. تجزیه و تحلیل داده ها نیز به واسطه مدل سازی معادله های ساختاری و با کمک روش حداقل مربعات جزئی و به ارگیری نرم افزار PLS انجام شده است. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد که سازه های مدل پژوهش از قابلیت اعتماد و پایایی مرکب مطلوبی برخوردارند. تردید سبز به صورت منفی و معناداری (مستقیم و غیر مستقیم) بر رفتار خرید سبز اثر می گذارد. در همین راستا، نقش ملاحظات محیطی بر نگرش های فردی و اجتماعی تأیید نشد. نتیجه گیری: با توجه به اثر منفی تردید سبز بر قصد خرید سبز، نقش تردید سبز مشتریان بایستی در بازاریابی، تبلیغ ها و ادعاهای سبز شرکت ها در نظر گرفته شود، به گونه ای که مصرف کنندگان مردد، ادعاهای زیست محیطی شرکت ها را درک کرده و مشتریان را متقاعد کنند که این ادعاها پایدار، واقعی و معتبرند.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر رفتار خرید سبز انجام گرفت. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل 496 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکترای دانشگاه آزاد اسلامی واحد قشم می باشد. با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 216 نفر محاسبه گردید و از روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی استفاده شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 933/0 بدست آمد، برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی و آزمون کولموگروف اسمیرنوف جهت مشخص نمودن نرمال بودن توزیع داده ها و جهت بررسی سئوال های تحقیق از آزمون t تک نمونه ای و فریدمن با نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج حاصل از بررسی سئوال های تحقیق نشان می دهد که عوامل موقعیتی، آمیخته بازاریابی، تجربیات قبلی، دانش زیست محیطی، نگرش زیست محیطی، نگرانی زیست محیطی، عوامل روانشناختی و عوامل فرهنگی بر رفتار خرید سبز دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد قشم موثر است. همچنین نتیجه رتبه بندی این عوامل حاکی از این بود که عوامل فرهنگی و عوامل موقعیتی اولویت بیشتری در رفتار خرید سبز دانشجویان دارد