روزنامه نگاری تحقیقی

هدف: مسئله اصلی این تحقیق فهم فرصت ها چالش های وزنامه نگاری تحقیقی در ساختار سیاسی، حقوقی و رسانه ای مختص به ایران  است. در این مسیر به بررسی متغیرهای مهمی همچون ساختار سیاسی، دولت و نیروهای سیاسی، افکار عمومی، چارچوب های حقوقی و قانونی، نحوه و میزان دسترسی به اطلاعات، وضعیت آموزش و فرایندهای  کسب تجربه خواهیم پرداخت. این پژوهش با هدف شناسایی چالش ها و تلاش برای رفع آن و تقویت و استفاده از فرصت ها و نتایج مثبت روزنامه نگاری تحقیقی برای دستیابی به نتایج آن مانند شفافیت و کاهش فساد در کشور است.روش: روش این تحقیق تحلیل محتوای کیفی است که داده های آن از طریق مصاحبه با خبرنگاران، سردبیران، مدیران رسانه ای، کارشناس حقوقی، کارشناسان رسانه و اساتید حوزه ارتباطات و خبر بدست آمده است. پایایی این تحقیق در دو مقوله اصلی یعنی چالش و فرصت به ترتیب 0/71و 0/80  بود.یافته ها: فرصت ها شامل ضریب نفوذ بالای صداوسیما، سامانه سوت زنی، فرهنگ امر به معروف، تکنولوژی های نوین، همراهی افکار عمومی در شبکه های اجتماعی و قرارداشتن ایران به عنوان کشوری در حال توسعه است. چالش ها نیز شامل، ضعف آموزش روزنامه نگاری، ضعف ساختار حزبی، ضعف عملکرد صداوسیما، فقدان ادبیات نظری اختصاصی، همکاری کند و ناقص سازمان ها در ارائه اطلاعات، جای خالی قوانین مختص خبرنگاران تحقیقی و حمایت از آنان، دایره جرائم گسترده تر در ایران، خطای تعریف روزنامه نگاری، فضای مجازی و دروغ پراکنی و عدم استفاده از تکنولوژی نوین است.نتیجه: نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که چالش های پیش روی روزنامه نگاری تحقیقی در کشور بیش از فرصت هاست. اصلاح این رویه از تعریف واحد از سوت زنی و روزنامه نگاری تحقیقی آغاز شده و به اصلاح ساختار سیاسی و حقوقی و رواج سوت زنی در افکار عمومی ختم می شود. ایران مشابه کشورهای حوزه خاورمیانه ضعف جدی در ارائه اطلاعات داشته و ساختار سیاسی غلبه و تسلط بیشتری بر خبرنگاران دارد. روزنامه نگاری تحقیقی در ایران مانند عربستان هنوز به بلوغ نرسیده است. همچنین ساختار مالکیت رسانه ها در ایران مانند نیجریه، روزنامه نگاری تحقیقی را تضعیف می کند. همچنین رویکرد اختصاصی با استفاده از فناوری های مدرن نیاز اصلی برای ارائه چشم انداز بهتر در حوزه روزنامه نگاری تحقیقی برای کشور است. بازسازی آموزش روزنامه نگاری در ایران به مانند نیجریه با شرایط اقتصادی نامناسب کشور و فسادهای درون سیستم، عامل شکل دهی به افکار عمومی در آینده به عنوان نگهبان است.

هدف: روزنامه نگاری تحقیقی به دلیل ماهیت خود همواره با چالش هایی در سطح جهان از سوی حاکمیت ها و برخی گروه های فشار و باندهای مافیایی مواجه بوده است. در ایران نیز چالش های متعددی بر سر راه فعالیت در این عرصه وجود دارد که عمدتا ناشی از عدم نضج و توسعه روزنامه نگاری آزاد در کشور می باشد. ضمن اینکه حمایت های قانونی و حقوقی لازم از سوی دولت برای توسعه این امر صورت نگرفته و مشکلات اقتصادی و معیشتی روزنامه نگاران و رسانه های نیز امکان چنین فعالیت هایی را از آنان سلب کرده است. از این رو این هدف این مقاله بررسی چالش های موجود در مسیر فعالیت روزنامه نگاران تحقیقی در عصر دیجیتال است.روش: برای دستیابی به این هدف، از روش تحلیل محتوای کیفی گفت وگوی عمیق با 12 تن از اساتید ارتباطات و فعالان رسانه ای مد نظر قرار گرفت.یافته ها: بر اساس نتایج حاصل، «محدودیت ها و فشارهای مالی و اقتصادی»، «محدودیت در دسترسی به اطلاعات»، «عدم وجود تعریف درست از روزنامه نگاری تحقیقی» و «چالش های فناوری و رشد فیک نیوزها» از جمله چالش های این نوع روزنامه نگاری در ایران مطرح شده است. همچنین، «کاهش اعتماد عمومی»، «مشکلات سیاسی، حقوقی و اجتماعی»، «فقدان آموزش مناسب برای روزنامه نگاران تحقیقی» و «چالش های اخلاقی» از دیگر چالش هایی می باشد که روزنامه نگاران تحقیقی با آنها مواجه اند.نتیجه: مسائل و مشکلات روزنامه نگاری تحقیقی در ایران مسابه بسیاری از کشورهای دیگر است که در این میان مسائل و مشکلات اقتصادی رسانه ها و روزنامه نگاران نیز مجال فعالیت در این حوزه را از آنان گرفته است. لذا لازم است اقدامات اساسی از سوی اصحاب رسانه، انجمن ها، اتحادیه ها و سندیکاهای رسانه ای و نهایتا از سوی حاکمیت در امر قانون گذاری و حمایت از روزنامه نگاران تحقیقی اعمال شود تا بتوان از این طریق، روزنامه نگاری تحقیقی که عاملی برای مقابله و مبارزه با فساد است را گسترش داد.