رشته های مهندسی

هدف اصلی این پژوهش بررسی الزامات اساسی تعامل بین دانشگاه صنعت با رویکرد مبتنی بر مدیریت دانش در رشته های مهندسی بود. برای دستیابی به این هدف از روش پژوهش موردی بهره گرفته شد. گردآوری داده های مورد نیاز از طریق مصاحبه و پرسشنامه در جامعه آماری مورد مطالعه صورت گرفت. نظر به نتایج به دست آمده از تحلیل داده های به دست آمده، الزامات اساسی تعامل دانشگاه و صنعت متناظر با شرایط علّی گرفته شد که به طور مستقیم و بی واسطه در شکل گیری ارتباط دانشگاه صنعت موثرند و منشأ فعالیت دانشگاهیان در ارتباط با صنعت می شود. این الزامات عبارت اند از: درک سودمندی دانش، درک ضرورت دانش، هدفگذاری دانش، ارزشگذاری دانش، پیوستگی دانش، ریسک پذیری، تناسب دانش، یادگیری در حین عمل و زبان مشترک. بررسی کمّی این مؤلفه ها در جامعه آماری نشان داد که ضرورت و سودمندی ادراک شده از دانش، زبان مشترک، یادگیری در حین عمل، ارزشگذاری، ریسک پذیری، پیوستگی دانش، تناسب دانش و هدفگذاری دانش به ترتیب بیشترین میزان را در جامعه آماری مورد مطالعه به خود اختصاص دادند.

امروزه، جامعه ما با توجه به پیشرفتهای سریع در زمینه علوم و فناوری، نیازمند تربیت نیروی متخصص است و این امر در حیات یک جامعه اگر از نیازهای طبیعی مهم تر نباشد، کمتر هم نخواهد بود، ضمن اینکه داشتن نیروهای متخصص موجب بی نیازی و اقتدار جامعه می شود. در این خصوص، دولتها می توانند از طریق برنامه ریزی صحیح و همه جانبه و پرورش استعدادهای جوان و نیز استفاده بهینه از ابزار و امکانات موجود گامی بلند در جهت ترقی و تعالی جامعه بردارند. با توجه به اهمیت تخصص در رشته های مهندسی برای صنعتی شدن یک جامعه، در این پژوهش سعی شده است تا با بررسی اهمیت و اولویت رشته های مهندسی رایج در کشور ایران، به دولت و جامعه در شناسایی نیازهای جامعه و برطرف کردن چالشهای نظام آموزشی و نیز استفاده بهینه از منابع موجود کمک شود. برای رسیدن به این هدف، چندین معیار به طور هم زمان باید در نظر گرفته شود، از جمله نیازمندی جامعه، جبران کمبود نیروی انسانی در قسمتهای مختلف، توجه به دیدگاههای کارشناسان، در نظر گرفتن پتانسیلها و امکانات موجود و غیره. برای در نظرگرفتن کلیه این معیارها از فرایند تحلیل سلسله مراتبی استفاده شده است و با توجه به نظریات جمع آوری شده از سوی استادان و کارشناسان این معیارها بررسی و با دقت بالایی در خصوص اولویت هر یک از رشته های مهندسی در ایران مقایسه صورت گرفته و در نهایت، مشخص شده است که اولویت در این شاخه از فنون به چه ترتیبی است.

با وجود اینکه موضوع کاربرد نفت خام از قرن گذشته اهمیت پیدا کره است، قرن حاضر را می توان عصر گاز طبیعی نامید. گاز طبیعی سوخت برتر امروز و آینده است، زیرا انرژی بالایی دارد، ارزان است و محیط زیست را چندان آلوده نمی کند. بنابراین، گاز طبیعی جایگزین مناسبی برای سوخت های آلاینده نظیر نفت، بنزین و گازوئیل در بخش های حمل و نقل و نیروگاههاست. اهمیت گاز طبیعی تنها به دلیل ارزش سوختی و تمیزی آن نیست و این ماده مهمترین ماده خام اولیه برای صنایع مختلف به ویژه پتروشیمی است. ترکیبات مختلفی نظیر متانول، آمونیاک، اوره و ... را می توان از گاز طبیعی تهیه کرد. ایران با داشتن 23 الی 26 میلیارد متر مکعب  گاز طبیعی یکی از غنی ترین کشورهای جهان در این زمینه به شمار می آید. از نظر ذخایر گاز طبیعی، ایران پس از روسیه در مقام دوم جهان قرار دارد. قسمت اعظم این ذخایر به صورت میدان های غیر هم بسته است که هنوز توسعه داده نشده اند. اهمیت منابع گاز ایران تنها به رفع نیازهای داخلی محدود نمی شود. و ایران می تواند به یکی از بزرگترین کشورهای صادر کننده گاز طبیعی و محصولات ان در جهان تبدیل شود. بنابراین، ضرورت در نظر گرفتن دوره مهندسی تبدیل گاز طبیعی در سطح تحصیلات تکمیلی دانشگاه ها به خوبی مشهود است. در این طرح، دوره های آموزشی و پژوهشی رشته های گاز و نفت در دانشگاه های متعددی در سراسر جهان برسی شده و ضمن رعایت ضوابط موجود در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، برنامه ای برای دانشجویان این گرایش از مهندسی شیمی در سطح کارشناسی ارشد ارائه شده است.

در سال های اخیر در جهان و نیز کشورمان استقبال کمتری از رشته های مهندسی و علوم پایه صورت می گیرد و تعداد دانش آموزان دبیرستانی که شاخه ریاضی و علوم را انتخاب می کنند، به صورت فزاینده ای در حال کاهش است. با وجود آن که در سال های اخیر تعداد دانشکده های مهندسی در کشور افزایش یافته ولی تعداد متقاضیان تحصیل در آنها، به شدت رو به کاهش است. این کاهش علاقه در درازمدت باعث کمبود نیروهای متخصص کارآمد در صنایع کشور خواهد شد زیرا دانش آموزان ضعیف تر، جذب رشته های مهندسی خواهند شد که حتی در صورت عدم کاهش تعداد فارغ التحصیلان افراد فکور و صاحب ایده در بین آنان نادر خواهد بود. این امر دلایل زیادی دارد که در این مقاله به آنها پرداخته شده است. تلاش می شود راه هایی پیش پا گذاشته شوند تا بتوان در آینده تمایل دانش آموزان به رشته های مذکور را افزایش داد و از شدت مشکلاتی که کشور در آینده با آنها دست به گریبان خواهد شد، کاست. عدم آگاهی دانش آموزان از رشته های مهندسی و نیز عواملی که منجر به انتخاب رشته های دیگر می شود، بررسی شده اند. سرمایه گذاری در آموزش مهندسی، اساس توسعه اقتصادی است و وجود نیروهای متخصص و ماهر است که سرمایه گذاری شرکت های بزرگ را ممکن می سازد.