مشاوره مسیر شغلی

مقدمه: نوجوانان مبتلا به ناتوانیهای جسمانی یکی از گروههای نیازمند توجه در سطوح مختلف خدمات سلامت هستند، مسیر شغلی این افراد نقش تعیین کننده ای در احساس توانمندی و رضایت آنها از زندگی دارد در حالیکه چگونگی تصمیم گیری مسیر شغلی این افراد مبهم بوده و به روشنی مورد پژوهش واقع نشده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی چگونگی تصمیم گیری مسیر شغلی دانش آموزان مبتلا به ناتوانی جسمی بود. روش: در این مطالعه که به شیوه کیفی و با تئوری زمینه ای صورت گرفت؛ تعداد 25 دانش آموز معلول جسمی، 13 کارمند مرتبط با معلولین و 10 متخصص با روش نمونه گیری هدفمند جهت مصاحبه انتخاب شدند. داده های کیفی با روش توصیف مبسوط و مقوله بندی مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد شدت و نوع معلولیت، ادراک از معلولیت، خودآگاهی، خودکارآمدی، تجارب مسیر شغلی، اطلاعات مسیر شغلی، شبکه حمایتی، مهارت تصمیم گیری، مهارت مقابله با استرس، واکنش خانواده به معلولیت مقولات عمده در تصمیم گیری دانش آموزان ناتوان است همچنین مقوله هسته این پژوهش انتقال سازگارانه مسیر شغلی است؛ که مقولات عمده مذکور را شامل می شود در نهایت مدل مقدماتی تصمیم گیری دانش آموزان ناتوان ارائه شد. نتیجه گیری: بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت مشاوره تصمیم گیری مسیر شغلی دانش آموزان ناتوان مستلزم در نظر گرفتن مهمترین مؤلفه های تصمیم گیری دانش آموزان ناتوان جسمی است.

هدف پژوهش حاضر بررسی و مقایسه اثربخشی رویکرد سنتی، مدرن و فرامدرن مشاوره مسیر شغلی بر انطباق پذیری مسیر شغلی دانشجویان دانشگاه اصفهان است. بدین منظور ابتدا از بین دانشکده های مختلف دانشگاه اصفهان به صورت تصادفی خوشه ای چهارگروه انتخاب شده و در سه گروه آزمایش و یک گروه کنترل پانزده نفری به صورت تصادفی قرار گرفتند. افراد گروه های آزمایش هشت جلسه یک ساعته آموزش مشاوره مسیر شغلی بر مبنای رویکردهای سنتی، مدرن و فرامدرن دریافت کردند. ابزاری که در این پژوهش به عنوان پیش آزمون و پس آزمون استفاده شد پرسش نامه انطباق پذیری محقق ساخته بود که شامل پنج خرده مقیاس دغدغه، تسلط، کنجکاوی، اعتماد و تعهد است. به منظور تحلیل داده ها از شاخص های میانگین و انحراف معیار و جهت آزمون فرضیه ها از تحلیل کوواریانس چندمتغیره (مانکوا) استفاده شد. براساس این نتایج، بین چهارگروه در حیطه انطباق پذیری مسیر شغلی تفاوت معنی داری 000/0>p وجود دارد. به عبارت دیگر، می توان گفت، تفاوت بین نمرات چهارگروه، بیان کننده ی این مطلب است که مداخله های سنتی، مدرن و فرامدرن مشاوره مسیر شغلی بر افزایش انطباق پذیری مسیر شغلی دانشجویان تاثیر داشته است. در این بین تاثیر رویکرد مدرن و فرامدرن بر انطباق پذیری مسیر شغلی بیشتر از رویکرد سنتی بوده است. اما بین دو روش مدرن و فرامدرن تفاوت معناداری مشاهده نشده است.

از آنجا که چشم انداز روشنی از وضعیت رشد مسیر شغلی دانش آموزان در دست نیست پژوهش حاضر به منظور تاثیر اموزش مسیر شغلی بر رشد نقشه شناختی اشتغالات در دانش آموزان مقطع ابتدایی است. پژوهش حاضر یک پژوهش نیمه تجربی با استفاده از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل است. نمونه پژوهش شامل 72 دانش آموز (مقطع سوم، چهارم و پنجم ابتدایی) است که به صورت نمونه گیری خوشه ای از دو مدرسه به صورت تصادفی انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. داده ها با استفاده از پرسش نامه نقشه شناختی مسیر شغلی محقق ساخته (ویژه کودکان دبستانی ) جمع آوری شد برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل واریانس یک راهه و تحلیل کوواریانس) نکوا) استفاده شد. یافته ها نشان داد که بین میانگین نمرات گروه آزمایش در قبل و بعد از برنامه آموزشی، دارای تفاوت معناداری است، هم چنین بین نقشه شناختی دختران و پسران تفاوت معناداری وجود دارد. از یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که از طریق مشاوره مسیر شغلی می توان رشد نقشه شناختی اشتعالات دانش آموزان ابتدایی را گسترش داد و به آن ها برای انتخاب شغل بهتر در سنین بالاتر کمک کرد.

پژوهش با هدف مشاوره مسیر شغلی مبتنی بر تعهد و پذیرش بر دغدغه های خانوادگی زنان شاغل در ذوب آهن اصفهان اجرا شد. در این پژوهش از روش تحقیق نیمه تجربی پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش تمام کارکنان زن شاغل تحصیل کرده و متأهل در ذوب آهن اصفهان بودند که براساس نمونه گیری در دسترس 30 نفر انتخاب، و به صورت گمارش تصادفی در دو گروه 15 نفر آزمایش و 15 نفر گواه جایگزین شدند. گروه آزمایش در هشت جلسه پی درپی مشاوره گروهی و هر جلسه به مدت 120دقیقه شرکت کردند. ابزار اندازه گیری در این پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته دغدغه های خانوادگی زنان شاغل است. اطلاعات تحقیق با نرم افزار (spss21) و با استفاده از تحلیل کواریانس تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد مشاوره مسیر شغلی مبتنی بر تعهد و پذیرش بر دغدغه های خانوادگی زنان شاغل در صنعت با سطح معناداری 05/0 تأثیر معناداری داشته است و می تواند به عنوان مداخله مؤثر در جهت مدیریت دغدغه های خانوادگی زنان شاغل در صنعت مورد استفاده قرار گیرد.

هدف پژوهش حاضر، تحلیل چگونگی بهزیستی مسیر رشدی انتخاب شغل دانش آموزان بود. روش پژوهش، کیفی و ابزار جمع آوری اطلاعات مصاحبه عمیق بوده است. جامعه تحقیق دانش آموزان، والدین و معلمان دوره دوم متوسطه و متخصصان مشاوره و روانشناسی بودند. روش نمونه گیری به صورت هدفمند و تا حد اشباع بوده، بنابراین، نمونه شامل 30 نفر از دانش آموزان، 20 نفر از والدین، 20 نفر از معلمان و 15 از متخصصان مشاوره و روانشناسی بود که در یک مصاحبه نیمه ساختاریافته شرکت کردند. داده های حاصل از مصاحبه ها، با روش نظریه زمینه ای، طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی تحلیل شد. کُدهای باز شامل 100 مفهوم و کُدهای محوری شامل 20 مقوله عمده که مشتمل بر 5 مقوله اصلی است که عوامل مؤثر بر بهزیستی فرآیند مسیر رشدی انتخاب شغل را پوشش می دهند. مقوله های اصلی عبارت بودند از: عوامل فردی پایدار؛ عوامل فردی ناپایدار؛ عوامل خانوادگی؛ عوامل مربوط به مدرسه؛ عوامل مربوط به جامعه. میل به رشد و بالندگی مسیر شغلی، به عنوان هسته محوری پژوهش حاضر، شناسایی گردید. بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت مشاوره بهزیستی فرآیند مسیر رشدی انتخاب شغل دانش آموزان مستلزم در نظر گرفتن مهم ترین مؤلفه های بهزیستی فرآیند مسیر رشدی انتخاب شغل است و با بهبود شاخص های بهزیستی، بهزیستی فرآیند مسیر رشدی انتخاب شغل دانش آموزان هم ارتقا می یابد.

پژوهش حاضر با هدف مشاوره مسیر شغلی مبتنی بر تعهد و پذیرش در چالش های اشتغال زنان و کیفیت زندگی کاری زنان در صنعت ایران اجرا شد. در  این پژوهش از روش تحقیق نیمه تجربی پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه کارکنان زن شاغل در ذوب آهن اصفهان بوده که بر اساس نمونه گیری تصادفی (30 ) نفر انتخاب و در دو گروه (15) نفر آزمایش و (15) نفر گواه گمارده شدند. ابزار اندازه گیری در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته چالش های اشتغال زنان و کیفیت زندگی کاری زنان است. اطلاعات تحقیق توسط نرم افزار(spss21 ) و با استفاده از تحلیل کواریانس تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نشان داد مشاوره مسیر شغلی مبتنی بر تعهد و پذیرش در چالش های اشتغال زنان تاثیر معنی دار اما بر کیفیت زندگی کاری تاثیر معنی داری ندارد.

مقاله حاضر ضمن تبیین اهمیت و ضرورت موضوع و آسیب شناسی وضعیت فعلی مهارت آموزی و اشتغال در کشورمان که ناشی از فقدان مشاوره مسیر شغلی مناسب است، به ارائه ضرورت و راهبردهای مناسب برای گسترش این مهم در مراکز آموزش فنی و حرفه ای کشور پرداخته است. به منظور تنویر اذهان مخاطبین، ضمن بیان تاریخچه مشاوره مسیر شغلی در ایران (که سابقه آن به زمان هخامنشیان باز می گردد) و جهان به تشریح برخی ازنظریات مشاوره مسیر شغلی از جمله نظریه تیپ شناسی هالند که به لحاظ سادگی و قابل فهم بودن، پرکاربردترین نظریه در مشاوره مسیر شغلی، روان شناسی شغلی و سنجش رغبت های شغلی 30 سال اخیر به شمار آمده و با فرهنگ ایرانی نیز بسیار همخوانی دارد، پرداخته و در ادامه الگوها و مدل های کارامد این رشته از جمله مدل خصیصه و عامل و تناسب بین فرد و محیط (PEF) و مدل رویکرد پردازش اطلاعات شناختی (CIP) و مدل مشاوره چندفرهنگی برای اقوام مختلف و زنان را مورد بررسی قرار می دهد و ضمن تشریح انواع نظام های رایانه ای راهنمایی مسیر شغلی، نظام های رایانه ای راهنمایی مسیر شغلی با تأکید بر نرم افزارهای دیسکاور و سیجی و سیجی پلاس ارائه شده است. پایان بخش مقاله حاضر، ارائه پیشنهادات کاربردی برای اجرای هر چه کامل تر پروژه مشاوره مسیر شغلی در سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشورمان با محوریت «تدوین برنامه ملی رشد مسیر شغلی» خواهد بود.