شرف الدین شفروه

ناصر بخارایی، از غزلسرایان سرشناس قرن هشتم هجری و از ه معصران حافظ و سلمان ساوجی است. او فردی درویش بود و سفرهای بسیار کرد. از نکات جالب زندگی ناصر، دیدارش با سلمان ساوجی در بغداد است که راه شاعر را به دربار سلطان 776 ق( باز کرد. دیوان ناصر بخارایی مشتمل - اویس )حک. 757 بر 8500 بیت شعر است که بخش عمده آن را غزل ها و قصاید او تشکیل می دهد. مرحوم دکتر مهدی درخشان دیوان اشعار ناصر بخارایی را تصحیح و در سال 1353 شمسی منتشر کرد. این کتاب، دربردارنده 24 رباعی کامل و یک رباعی ناقص است که اغلب آن ها ع معتبر به نام شاعران دیگر یافت می شود و به دلیل تقدّم در منابع، نمی توان آ نها را سروده ناصر دانست. موضوع مقاله زمانیِ مناب حاضر، نقد و بررسی رباعیات منسوب به ناصر بخارایی است.

شرف الدّین شفروه از دانشمندان و نویسندگانِ زبان زدِ سده ششمِ هجری است. یکی از آثارِ او کتابی است با نامِ اطباق الذهب فی المواعظ و الخطب که آن را به پیروی از سبکِ کتابِ اطواق الذهب جاراللّه زمخشری نوشته است. ترجمه ای فارسی و کهن از این کتاب بر جای مانده که به تصحیحِ عبدالحمید ربیع نیا و علی ولی منش در سالِ ۱۳۹۱ از سویِ انتشاراتِ کتابخانه، موزه و مرکزِ اسنادِ کتابخانه مجلسِ شورایِ اسلامی به چاپ رسیده است. هدفِ نوشته حاضر بررسیِ انتقادیِ متنِ این ترجمه کهن بود. برایِ رسیدن به این هدف، متنِ چاپی با دست نوشتِ اساسِ تصحیح و متنِ عربیِ این کتاب سنجیده شد. در این سنجش، آشکار شد که متنِ چاپی نادرستی ها و کاستی ها، افتادگی ها و افزودگی هایی (از مصحّحان) دارد و کوشش شد تا این لغزش ها برطرف شود. همه افتادگی ها و افزودگی ها نیز شناسایی، گردآوردی و نشان داده شد. هدفِ دیگرِ این نوشته معرّفیِ دست نویسی کهن از این ترجمه بود. افزون بر معرّفی، متنِ این دست نوشت با متنِ چاپی سنجیده و امتیازهایِ آن یاد کرده شد. بهره گیری از این نسخه کهن و ارزش مند برایِ دست یابی به متنی تن درست و پاکیزه، کامل و کم غلط در تصحیح هایِ بعدی بایسته می نماید.