راهبر آموزشی

مقاله حاضر با هدف طراحی و اعتبارسنجی الگوی صلاحیت حرفه ای راهبران آموزشی در دوره ابتدایی انجام شده است. روش پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و به جهت گردآوری اطلاعات آمیخته است. جامعه آماری منابع مرتبط با پژوهش، صاحب نظران حوزه برنامه درسی، مدیریت و رهبری آموزشی و  کنشگران خبره برنامه درسی می باشند که با استفاده از نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها فیش برداری، مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه بود که با تحلیل محتوای کیفی و روش دلفی تحلیل شدند. نتایج نشان می دهد الگوی صلاحیت حرفه ای راهبران متشکل از سه مضمون شایستگی های پایه شامل ویژگی های شخصیتی، مهارت های ذهنی، شایستگی های اعتقادی و اخلاقی، دانش و مهارت های میان فردی و ارتباطی، شایستگی های تخصصی شامل مدیریت بهینه برنامه درسی، مدیریت بهینه فرایند یاددهی-یادگیری و نظارت و ارزیابی آموزشی و شایستگی های حرفه ای شامل حمایت و رشد حرفه ای معلمان، توانایی های سازمانی و حرفه ای، مدیریت و رهبری و شناخت موقعیت و فرهنگ است که هر مقوله متشکل از شاخص هایی می باشد.

کار اصلی راهبران آموزشی به عنوان ناظر آموزشی برقراری ارتباط و کار حرفه ای با معلمان به منظور بهبود فرایند یاددهی و یادگیری است. هدف از این پژوهش، شناسایی نقش های راهبران آموزشی و تأثیر آن ها در بهبود فرایند یاددهی و یادگیری بود. پژوهش به روشِ آمیخته اکتشافی انجام شد که با استفاده از نمونه گیری هدفمند و باتوجه به رویکرد اشباع نظری با 13 نفر از معلم ها و راهبران شاغل در مدارس ابتدایی روستاهای قم مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام گرفت. به منظور تجزیه وتحلیل داده های حاصل از مصاحبه، از روش تحلیل مضمون استفاده شد. پس از پیاده سازی مصاحبه ها و تحلیل داده ها ازطریق کُدگذاری سیستماتیک به وسیله نرم افزار MAXQDA2020 285 کد مفهومی، 25 مقوله فرعی و 5 مقوله اصلی شامل پنج بُعد نقش توسعه ای، نقش آموزشی، نقش تدارکاتی، نقش رهبری و نقش نظارتی شناسایی شد. در بخش کمّی 120 نفر از معلم های شاغل در مدارس ابتدایی روستاهای استان قم پرسشنامه نقش های راهبران آموزشی و پرسشنامه اثربخشی فرایند یاددهی یادگیری را تکمیل کردند. برای تحلیل داده های کمّی از نرم افزار Smart pls و SPSS استفاده شد. نتایج نشان داد پنج نقش مذکور بر بهبود فرایند یاددهی یادگیری تأثیر مثبت و معنادار دارد.