برنامه معلم پژوهنده

این پژوهش با هدف بررسی مقایسه ای عملکرد آموزشی و تربیتی معلمان شرکت کننده در برنامه معلم پژوهنده با سایر معلمان در سه دوره ی تحصیلی استان اردبیل انجام گرفته است. روش تحقیق از نوع علّی- مقایسه ای می باشد. جامعهآماری این پژوهش شامل ،67 نفر معلمان شرکت کننده در برنامه معلم پژوهنده، 11700 نفر سایر معلمان و 1287 مدیر در سه دوره ی تحصیلی استان اردبیل می باشند. روش نمونه گیری در معلمان پژوهنده به صورت هدفمند، سایر معلمان و مدیران به طور تصادفی ساده انتخاب شده اند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته در مقیاس لیکرت، که توسط مدیران پاسخ داده شد، استفاده گردید. در خصوص روایی پرسشنامه ها از نظرات متخصصین و تحلیل عاملی استفاده شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 96/0 به دست آمد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی ( آزمون هایt مستقل و f) استفاده شد. نتایج نشان داد که: 1- بین عملکرد آموزشی و تربیتی معلمان شرکت کننده در برنامه معلم پژوهنده با سایر معلمان تفاوت معناداری وجود دارد. 2- بین عملکرد آموزشی و تربیتی معلمان شرکت کننده در برنامه بر اساس مدرک تحصیلی، جنسیت، سابقه خدمت و دوره تدریس آنها تفاوت معناداری وجود ندارد.

برنامه معلم پژوهنده در قالب فرآیند هایی چون اقدام پژوهی با اهداف متنوعی بررسی و شناسایی ظرفیت های پژوهشی معلمان و کاربست این یافته ها بصورت مستقیم در فرآیند های آموزشی و پرورشی جایگاه برجسته ای در تعلیم و تربیت داراست. این مطالعه به بررسی اهدافی چون میزان آشنایی معلمان با فرآیند اقدام پژوهی، تاثیر مولفه جنسیت در رغبت به مشارکت معلمان نسبت به این برنامه به همراه راهکار و اولویت بندی آنها پرداخته است. روش بکارگرفته شده در این پژوهش از نوع آمیخته (کیفی و کمی) بود که جامعه آماری پژوهش را تمامی معلمان مقطع ابتدایی استان سیستان و بلوچستان تشکیل دادند. نمونه پژوهش شامل 379 نفر (214 زن و 165 مرد) بودند که به روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش نیز شامل مصاحبه ساختاریافته، گروه های کانونی و پرسشنامه محقق ساخته بود که داده های حاصل از پژوهش با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (t تک نمونه ای و گروههای مستقل) تجزیه و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد که میزان آشنایی معلمان دوره ابتدایی استان سیستان و بلوچستان نسبت به فرآیند های اجرایی اقدام پژوهی در حد پایین است. همچنین میان جنسیت و میزان آشنایی با اقدام پژوهی ارتباط معنادار وجود دارد. علاوه بر این، اولویت بندی راهکارهای ترغیب معلمان نسبت به برنامه معلم پژوهنده بیانگر آن بود که به ترتیب راهکار های آموزشی و راهکار های سازمانی بالاترین اولویت و در مقابل، راهکار های مربوط به پشتیبانی مدرسه کمترین اولویت را نزد معلمان در این زمینه دارد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و واکاوی عوامل ترغیب معلمان به مشارکت در برنامه معلم پژوهنده و ارائه راهکارهای عملی و اولویت بندی راهکارها اجرا شد. روش پژوهش از نوع آمیخته (کیفی و کمی) بود. جامعه آماری پژوهش را تمامی معلمان مقطع ابتدایی زن و مرد استان سیستان و بلوچستان تشکیل دادند. نمونه پژوهش برای بخش کیفی 43 نفر و برای بخش کمی شامل 379 نفر بودند که به روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها برای بخش کیفی شامل مصاحبه ساختار یافته و گروه های کانونی و برای بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته بود. داده های حاصل از پژوهش با استفاده از t تک نمونه ای و آزمون فریدمن تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تحلیل داده ها نشان دادند ابتدا راهکارهای آموزشی و سپس راهکارهای سازمانی، مهم ترین راهکارهای عملی ترغیب معلمان برای شرکت در برنامه معلم پژوهنده هستند، راهکارهای مربوط به پشتیبانی مدرسه نیز کمترین اولویت را نزد معلمان در این زمینه داراست (Chi-Square= 952/748 , Sig= 0/000). به بیان دیگر، عوامل سازمانی و عوامل آموزشی می توانند انگیزاننده های بالاتری نسبت به عوامل انگیزشی-مالی و پشتیبانی مدرسه جهت مشارکت معلمان در برنامه معلم پژوهنده باشند.

معلمان حرفه ای برای بهبود فعالیتهای آموزشی خود نیازمند پژوهش هستند. برنامه معلم پژوهنده که در حال حاضر در نظام آموزش و پرورش کشور اجرا می شود، تلاشی برای توسعه پژوهش و اقدام پژوهی در تعلیم و تربیت است. هدف این پژوهش آگاهی از موانع و مشکلات اجرای برنامه معلم پژوهنده از نظر معلمان و مدیران پژوهنده در شهر ایلام بود. روش پژوهش، آمیخته از نوع اکتشافی بود. داده ها در بخش کیفی، از طریق مصاحبه و در بخش کمی از طریق پرسشنامه محقق ساخته «موانع و مشکلات اجرای برنامه معلم پژوهنده» گردآوری شد. ضریب پایایی پرسشنامه ها از طریق آلفای کرونباخ محاسبه شد(87/0=α) و روایی پرسشنامه نیز توسط 10 نفر از متخصصان علوم تربیتی مورد تایید قرار گرفت. برای تحلیل داده ها در بخش کیفی از روش های کدگذاری باز و انتخابی؛ و در بخش کمی از روش های توصیفی و استنباطی(آزمون تی تک گروهی) استفاده شد. مشارکت کنندگان این پژوهش در بخش کیفی شامل 13 نفر از معلمان پژوهنده و2 نفر از کارشناسان تحقیقات در اداره آموزش و پرورش؛ و در بخش کمی 109 نفر از معلمان پژوهنده و 100 نفر از مدیران مشارکت کننده در برنامه معلم پژوهنده در شهر ایلام بودند. به علت محدود بودن جامعه آماری تمامی معلمان پژوهنده و مدیرانی که در طرح مشارکت داشتند به روش سرشماری انتخاب شدند. بر اساس نتایج کمی و کیفی، برنامه معلم پژوهنده در ابعاد مربوط به آموزش های ضمن خدمت و کلاس های توجیهی، منابع و امکانات، برنامه ریزی، انگیزش، نگرش، دانش و مهارت های پژوهشی، اطلاع رسانی، ارزشیابی، خانواده و دانش آموز وضعیت نامطلوبی داشت.