تفکرخلاق

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثر آموزش مهارت حل مسأله ابداعی بر تفکرخلاق، تفکرعلمی، تفکرانتقادی و خودکارآمدی دانشجویان، تحت شرایط بیوریتم متفاوت انجام گرفت. برای این منظور نمونه ای به اندازه 120 نفر از دانشجویان دختر گروه علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به دو روش نمونه گیری تصادفی و داوطلبانه انتخاب شدند که در نهایت به علت افت آزمودنی تعداد 116 نفر، در شش گروه شامل گروه آزمایش 2 و 1، گروه کنترل 2 و 1 و گروه پلاسیبو 2 و 1 مورد بررسی قرار گرفتند. در این تحقیق از طرح نیمه آزمایشی پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد که متشکل از یک متغیر مستقلِ آموزش تریز، یک متغیر تعدیل کننده بیوریتم فکری و متغیرهای وابسته تفکرخلاق، انتقادی، علمی و خودکارآمدی بود. ابزار مورد استفاده برای جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه مهارت های تفکرانتقادی کالیفرنیا فرم ب(1977)، آزمون خلاقیت دکتر عابدی(1373)، مقیاس خودکارآمدی عمومی شرر و همکاران (1982) و پرسشنامه تفکرعلمی لیانگ و همکاران(2006) بود. داده ها با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس تک متغیره و چندمتغیره مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج این تحقیق نشان داد آموزش تریز تحت شرایط بیوریتم فکری بالا، باعث افزایش تفکرخلاق، تفکرانتقادی، تفکرعلمی و خودکارآمدی دانشجویان می شود. به عبارت دیگر درحالیکه آموزش تریز باعث افزایش ابعاد مختلف تفکر و خودکارآمدی می شود، بیوریتم فکری متفاوت(مثبت و منفی) باعث تعدیل آن می شود.

امروزه، تربیت نیروی انسانی متخصص و مجرب یکی از مسائل مورد توجه مسئولان و از نیازهای اساسی همه جوامع است. زیرا بررسیها نشانداده که سامانه های آموزشی ناکارآمد و کارایینداشتن دانشآموختگان مراکز علمی و دانشگاه ها، مشکلات بسیاری را در جهان پدید آوردهاست. ازاینرو به موازات تحولات جهانی، تغییرات عمدهای در روشهای آموزشی ایجاد و پیرو آن به شکوفایی استعدادهای فراگیران توجه بیشتری شد. در این راستا نظریات و یافته های پژوهشی کارشناسان و نوآوریهای آموزشی ازطریق پایگاه های اطلاعرسانی در اختیار همه پژوهشگران قرارگرفت. بههمین دلیل پژوهش درزمینه شناخت روشهای نوین آموزشی و بررسی نتایج استفاده از آنها در نظام آموزشی، ضروری بهنظرمیرسد. بنابر آنچه بیانشد، مهمترین پرسش مقاله پیشرو این است که روشهای آموزش خلاقیت که در روانشناسی معاصر غرب مطرح شدهاند، کدامند.یکی از مهمترین و رایجترین روشها برای ارتقای سطح آموزش و عملکرد خلاق افراد درزمینه های مختلف، بهرهگیری از روشهای آموزش خلاقیت در حوزه روانشناسی است. بدینجهت، تلاش نگارندگان این پژوهش نیز برآن است تا کارآیی روشهای آموزش خلاقیت را در ارتقای سطح خلاقیت افراد بررسیکنند. پژوهش حاضر از گونه بنیادی است که در آن برای شناخت این روشها و نحوه کارایی آنها از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شدهاست. بررسیهای انجامگرفته در پژوهش حاضر بیانگر آن است که بیشتر روشهای آموزش خلاقیت از نظریه های معطوف به فرایند خلاقیت گرفتهشدهاند که بر آموزش تفکر خلاق تأکیددارند. بنابراین، آموزشهای خلاقیت به پرورش همهجانبه توان خلاق افراد، بهویژه هنرمندان که علاوهبر عقل بر احساسات انسانی هم تکیهدارند، منجرنمیشود.