الگوبرداری از طبیعت

این مقاله اولین نتایج را با هدف بررسی رابطه دامنه بین TRIZ و بیومیمتیکس در محدوده طراحی نوین معماری ارائه می دهد. در واقع چند نویسنده در حال حاضر به عنوان یک مسیر تحقیق مرتبط با شناسایی فرصت های ادغام بین TRIZ و بیومیمتیکس برای طراحی موثرتر و کارآمدتر پیشنهاد شده است. این مقاله مقایسه بین ابزارهای مبتنی بر مدل سازی عملکردی مورد استفاده در روند حل مسئله را در داخل TRIZ و بیومیمتیکس ارائه می دهد. این مقایسه در نظر دارد به ایجاد همپوشانی تکمیلی و ناسازگاری این تکلیف ها، نشانه هایی در مورد نحوه بهبود روند توصیف راه حل های طبیعی در یک روش مهندسی و نحوه توصیف مشکلات فنی به منظور استفاده از اطلاعات طبیعی به عنوان منبع الهام داده شده توسط تجزیه و تحلیل چند نمونه داده می شود. نتایج به دست امده از نظر تغییرات لازم در توصیف مشکل مهندسی مورد بحث قرار می گیرد تا از پایگاه داده ای از عملکردهای بیولوژیکی (به عنوان مثال طبقه بندی بیومیمیکری) به عنوان منبع دانش طبیعی در فرایند طراحی نوین استفاده شود.

جداره های ساختمانی یکی از اصلی ترین اجزا و عناصر ساختمان هستند که در مبحث طراحی اقلیمی در نظر گرفته می شوند. نادیده گرفتن و عدم توجه به چگونگی ساختار جداره ها، می تواند اتلاف و هدر رفت چشم گیر انرژی را در پی داشته باشد. در این پژوهش در نظر است تا یک نمونه جداره ساختمانی الهام گرفته شده از طبیعت (ساختار دیاتوم های سلسله مراتبی) طراحی و از نظر شرایط مصرف انرژی در مقایسه با حالات دیگر مورد ارزیابی قرار گیرد. با توجه به تجارب موفق طبیعت در شیوه صحیح مصرف انرژی، به نظر می رسد که با مشاهده و کشف طبیعت به منظور الگوبرداری از آن، نتایج قابل قبولی در مدیریت مصرف انرژی حاصل گردد. در این پژوهش یک جداره ساختمانی در اقلیم معتدل و مرطوب به کمک نرم افزار Rhino و پلاگین Grasshoper با الهام از نوعی دیاتوم - ساختاری از جلبک ها-طراحی و به کمک نرم افزار Ecotect Analysis 2010 مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که دیوارهای الگوبرداری شده از طبیعت در فصول سرد سال گرمای کمتری را ازدست داده و همچنین در فصول گرم سال گرمای کمتری را در مقایسه با سایر حالت ها به دست می آورند؛ بنابراین این دیوارها عملکرد بهتری در مصرف انرژی سالیانه خواهند داشت. همچنین یافته ها حاکی از آن است که در حالتی که از دیوارهای تطبیقی بیومیمتیک استفاده شود، دمای داخل فضا در ساعات بیشتری از سال به دمای آسایش نزدیک خواهد بود. بدیهی است که با رجعت به طبیعت و شناسایی الگوهای نهان موجود در آن می توان گامی به سوی پایداری و ماندگاری هرچه بیشتر بناها و توجه به مقوله حفاظت از زیست بوم برداشت.

امروزه اموزش در فرآیند یادگیری نقشی بی بدیل یافته است که تغییرات در نظام های آموزشی سراسر دنیا گواهی بر این امر است. این امر در شرایط امروز به تغییر رویه در مدلها و روشهای آموزش خاصه در ارتباط با ساختار پژوهش و جایگاه ان معطوف شده و نیاز به دگدگونی دیدگاه های رایج و دستیابی به الگوهای اموزش پژوهش محور در معماری و شهرسازی را رقم زده است. لذا در این مقاله ضمن اشاره به مفهوم آموزش، به مقولات وابسته و پیوسته با مقوله تاریخچه آموزش بطور عام و آموزش معماری بطور اخص پرداخته شده و سپس در رویکردی تحلیلی، به الگوها و مدل های آموزش پژوهش محور در شهرسازی و معماری پرداخته می شود. در انتها نیز به ارائه برخی راهکارهای آموزشی در قالب سیاستها و برنامه های عملی در این زمینه اقدام می شود که بر اساس مطالعات و بررسی الگوها و روشهای آموزش معماری و با تعمیم دهی آنها به حوزه آموزشی معماری، برخی از رویکردهای پیشنهادی آموزش عبارتند از: «محیط طراحی و آموزش آفرینشگَری در معماری»؛ «فرآیند طراحی و آموزش آفرینشگَری در معماری»؛ «فرآیند ذهنی و آفرینشگَری در معماری»؛ «ویژگیهای فردی و آفرینشگَری در معماری» و همچنین بر اساس مطالعات و بررسی الگوها و روشهای آموزش معماری و با تعمیم دهی آنها به حوزه آموزشی معماری طبیعت گرا، برخی از شیوه های پیشنهادی آموزش عبارتند از: «آموزش مبتنی بر پویایی»؛ «آموزش مبتنی بر خلاقیت»؛ «آموزش مبتنی بر اقتضایات»؛ «آموزش مبتنی بر تجربه پذیری»؛ «آموزش مبتنی بر خودشکوفایی»؛ «آموزش مبتنی بر خوداعتمادی»؛ «آموزش مبتنی بر فرصت سازی»؛ و «آموزش مبتنی بر تجربه بالینی».

اصول و الگوهای موجود در پدیده های طبیعی از روش های آفرینش و خلق ایده در طراحی معماری محسوب می شود. پژوهش حاضر شامل دو بخش می باشد. بخش اول به معرفی و شناخت روش قیاس در طبیعت و انواع آن پرداخته و با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به بررسی دیدگاه ها، گروه بندی و تحلیل این دیدگاه ها پرداخته می شود. در بخش دوم عملکرد دو گروه از دانشجویان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد معماری دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه جندی شاپور دزفول در نحوه برخورد با طبیعت و روش قیاس، با استفاده از مطالعه ای تجربی و به صورت اسکیس ارزیابی شده است. اسکیس ها از لحاظ نوع الگوبرداری و روش قیاس، در سه دسته قیاس فرمی (سطحی)، ساختاری (عملکردی) و مفهومی و بر اساس الگوهای طبیعت که دارای مشخصات ظاهری، ساختاری و مفهومی بوده، دسته بندی شده اند. نتایج نشان می دهند اهداف دانشجویان مقطع کارشناسی از انتخاب الگوها، شامل فرم، عملکرد، نمادگرایی، زیبایی، احساسات، فرایند طراحی، طبیعت، اقلیم و سازه بوده و اهداف دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد، شامل عملکرد، فرم، نمادگرایی، احساسات، اقلیم و سازه بوده است. فرم طبیعت در بین دانشجویان کارشناسی و عملکرد طبیعت در بین دانشجویان کارشناسی ارشد بیشترین کاربرد را داشته است.