آسیب شناسی مقالات

ادبیات تطبیقی، شاخه ای از نقد ادبی است که از روابط ادبی ملل و زبان های مختلف و از تعامل میان ادبیات ملت ها با یکدیگر سخن می گوید و به بررسی و تجزیه و تحلیل ارتباط ها و شباهت های بین ادبیات، زبان ها و ملیت های مختلف می پردازد. مطالعات تطبیقی در ایران پژوهشی نوین و مربوط به دهه های اخیر است. در حوزه طنزپژوهی مقالات علمی با موضوع ادبیات تطبیقی به چاپ رسیده است که بررسی و تحلیل این مقالات در روشن شدن مسیر پژوهش های تطبیقی و خلل ها و کاستی های آن و کمک به ارتقای کیفیت مقالات این حوزه، مؤثر است. این پژوهش به روش تحلیل محتوا به بررسی 36 مقاله علمی تطبیقی در حوزه طنزپژوهی پرداخته است. بررسی ها نشان می دهد مواردی همچون عدم روشمندی در پژوهش ها، اکتفا به یافتن شباهت ها و تفاوت ها در آثار، پرداختن به کلی گویی و بی توجهی به جزئیات، عدم استفاده از منابع معتبر علمی، ناآگاهی از اصول ادبیات تطبیقی، از مهم ترین نقاط ضعف مقالات تطبیقی چاپ شده در حوزه طنز پژوهی است. از این رو پرداختن به تبیین اصول ادبیات تطبیقی و مکاتب و روش های مطالعه ادبیات تطبیقی و نقد و تحلیل مقالات این حوزه می تواند به بهبود کیفیت مقالات کمک شایانی کند.

شیخ فریدالدّین عطّار نیشابوری یکی از شعرای بزرگ زبان فارسی است که به جهت اهمیّت آثار و اشعارش، تاکنون پژوهش های بسیاری درباره آثار، احوال و افکار وی صورت گرفته است. یکی از ضروری ترین تحقیقات و مطالعات بنیادی در عرصه عطّارپژوهی شناسایی، معرّفی و بررسی انتقادی مقالاتی است که پیرامون عطّار نوشته شده است. در این مقاله، کوشش شده تا به بررسی انتقادی مقالاتی که در مورد عطّار و آثار وی از منظر تطبیقی نگارش یافته اند، پرداخته و نقاط قوّت و ضعف این مقالات تعیین شود. در این بررسی، سی و چهار مقاله مرتبط با عطّارپژوهی در حوزه ادبیّات تطبیقی نقد و ارزیابی شده اند و در نتیجه، مواردی همچون فقدان روشمندی در پژوهش و ساختار علمی مقالات، عدم دقّت علمی و جزئی نگری، پرداختن به موضوع های تکراری و توجّه به شباهت ها و گزارش آنها و کم توجّهی به علل و چگونگی آنها، نادیده گرفتن تفاوت ها، عدم تعیین دقیق تأثیر و تأثّر از یکدیگر، نادیده انگاشتن نظریّه های جدید یا آشنایی ناقص با آنها، از مهم ترین کاستی هایی بوده که به آنها دست یافته ایم.

اخبار فراوانی درباره واقعه غدیر خم توسط راویان زن نقل شده که گویای تلاش گسترده بانوان در پاسداری از این رویداد مهم و تاریخی است. در قرن های اخیر نیز بانوان به بحث و نظر در مورد غدیر خم پرداخته اند. در نوشتار پیش رو، مقالات پژوهشی بانوان در حوزه غدیر خم در دهه های 70 تا 90 شمسی، بررسی آماری گردیده و ضمن تحلیل مقالات، سیر رویکرد آنها تبیین شده است. در این تحقیق، از روش فراتحلیل استفاده شده و پایگاه مقالات نورمگز، به عنوان منبع جمع آوری مقالات، مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در بازه زمانی مورد نظر در این نوشتار (1397-1379ش)، تعداد مقالات بانوان در موضوع غدیر خم، روندی صعودی داشته و تنوع رویکردهای مقالات در طی این سال ها، قابل توجه است. بیشترین تعداد مقاله، در دهه نود، و با رویکرد ادبی و رویکرد تاریخی، و سپس رویکرد کلامی و روایی بوده است. رویکرد بانوان به مطالعه غدیر خم، از سال 1390، به تدریج از نگاه تاریخی، قرآنی و روایی، به سمت و سوی مباحث کلامی- اعتقادی و مردم شناسی رفته است.