اخبار بحران

در سال های اخیر (دهه نود شمسی) که کشور دچار بحران های متعددی همچون سیل، زلزله، ترور ، برخی اعتراضات و بحران کرونا بوده، پوشش اخبار بحران در صدا وسیما همواره محل انتقاد بسیاری از اهالی رسانه و مسئولین قرار گرفته است. این تحقیق سعی کرده به روش تحلیل محتوای کمی، همه نظرات انتقادی کارشناسان و مسئولین پیرامون موضوع پوشش اخبار بحران در صدا وسیما را تحلیل کند. نظرات منتشرشده کارشناسان، استادان و مسئولین در بستر فضای مجازی در قالب های مختلف، شامل: فیلم، خبر، مقاله، اظهارنظر در صفحات شخصی و... به عنوان واحد مشاهده (304 واحد) و انتقادات ایشان به عنوان واحد تحلیل (440 واحد) مورد مطالعه قرار گرفته است. با دسته بندی و تحلیل انتقادات مشخص شد که ضعف پوشش اخبار بحران در صدا وسیما در 5 حوزه بوده است: راهبردی، ساختاری، محتوا، ناهماهنگی و برون سازمانی. براساس یافته ها، کارشناسان نسبت به رویکرد و راهبرد صدا وسیما در پوشش بحران، بیشترین میزان انتقاد (46.6 درصد) را داشته اند، سپس آسیب های برون رسانه ای را که بر عملکرد رسانه مؤثر بوده با 34.3 درصد مورد نقد قرار داده اند؛ در مجموع ریز مقوله های احصاشده، بالاترین میزان انتقاد کارشناسان به تعلل، سکوت و تأخیر در پوشش اخبار بحران بوده و پس از آن، حاکمیت نگاه سیاسی، درک نادرست از جایگاه رسانه، تأثیر رقبا، فشار نهادهای خارج از رسانه و نبود روایت رسمی در رتبه های بعدی قرار گرفته است.

اطلاع رسانی و انعکاس به موقع رویدادها و حوادث و پوشش اخبار بحران برای رسانه ها خصوصاً رسانه های خبری در عصر حاضر اهمیت ویژه ای یافته است و مخاطب، ناکارآمدی رسانه، تأخیر و سکوت و بی خبری را با توجه به ورود رقبای قدرتمند و فراگیری چون شبکه های اجتماعی، برنمی تابد. از آنجا که نیاز افکار عمومی در دسترسی به اخبار بحران ها بیش از حالت عادی است، پوشش نامناسب آنها محل انتقاد، مناقشه و حتی شکل گیری بحران های بعدی خواهد بود. سؤال اصلی این پژوهش آن است که مهم ترین عوامل تؤثیرگذار بر پوشش اخبار بحران زا در رسانه ملی کدامند؟ در این تحقیق با به کارگیری روش تحلیل مضمون، انتقادات و اظهارات کارشناسان، مسئولان و اهالی رسانه که در قالب های مختلف رسانه ای در فضای مجازی انتشار یافته، مطالعه گردید و پس از کدگذاری و تحلیل داده ها، سه مضمون فراگیر شامل عوامل درون رسانه ای ، عوامل برون رسانه ای و ناهماهنگی رسانه با محیط پیرامون شناسایی گردید و در میان مضامین فراگیر، نقش مقولات درون رسانه ای در اختلال پوشش خبری بحران، بیش از سایر مقولات برآورد شد و نیز راهبرد اصلی صدا و سیما در پوشش اخبار بحران زا، انفعالی تشخیص داده شد.

هدف: هدف این تحقیق بررسی فرآیند ارتباطات شبکه های اجتماعی مبتنی بر تلفن همراه در زمان بحران ها به منظور الگوسازی پوشش خبری بحران است. در دنیای امروز، شبکه های اجتماعی به عنوان یک ابزار قوی برای اطلاع رسانی و مدیریت بحران ها شناخته می شوند. به همین منظور، این پژوهش به شناسایی الگوهای بین المللی موجود در زمینه مدیریت بحران پرداخته و سعی در ایجاد زمینه ای برای تدوین یک الگوی بومی برای بهبود راهکارهای اطلاع رسانی در شرایط بحران دارد. سوال اصلی این پژوهش عبارت است از: "الگوی مدیریت بحران در زمینه پوشش خبری در عصر شبکه های اجتماعی مبتنی بر گوشی همراه چگونه است؟"روش پژوهش: این مطالعه به صورت کاربردی و تحلیلی انجام شده و جامعه آماری شامل روزنامه نگاران، فعالان سیاسی و فعالان در حوزه شبکه های اجتماعی مبتنی بر گوشی همراه در استان اصفهان می باشد.بااستفاده از روش نمونه گیری هدفمند و قضاوتی،تعداد 15 نفر به عنوان نمونه اولیه انتخاب شدند. همچنین، برای برازش مدل پژوهشی و با توجه به الگوهای موجود در رسانه ها، 70 نفر از کارکنان صدا و سیما در رده های مدیریتی به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند.داده ها ازطریق تکنیک دلفی و با نظرات حوزه صاحب نظران شبکه های اجتماعی و مدیریت بحران جمع آوری گردید.یافته ها: یافته های تحقیق نشان دهنده شناسایی آسیب های موجود در پوشش خبری بحران ها بود. در این راستا، 11 عامل مختلف شناسایی شد که هر یک می تواند به حاشیه رانده شدن و گسترش بحران های اجتماعی منجر شود. این عوامل به طور مستقیم بر فرآیند اطلاع رسانی و مدیریت بحران تأثیر می گذارند و دستگاه های مربوطه باید به بسترهای ارتباطی و مدیریت بحران در عصر اطلاعات توجه ویژه ای داشته باشند.نتیجه گیری: نتیجه گیری نهایی این تحقیق می تواند به شفاف سازی الگوی مدیریت بحران در زمینه پوشش خبری در دنیای شبکه های اجتماعی مبتنی بر گوشی همراه کمک کند. ارائه راهکارهای عملی و بومی برای بهبود فرآیند اطلاع رسانی در شرایط بحران می تواند به کاهش شایعات و احساس ناامنی عمومی منجر شود. این مدل به عنوان یک ابزار کاربردی می تواند در مدیریت بحران های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی به کار رود و از این طریق نقش مؤثری در ارتقاء سطح امنیت اجتماعی ایفا کند. این تحقیق می تواند مبنایی برای پژوهش های آینده در این زمینه قرار گیرد و به افزایش کارایی مدیریت بحران در عصر دیجیتال کمک نماید.