صنعت زیست دارو

شبکه های نوآوری به مجموعه از شرکت ها و نهاد ها اطلاق می گردد که در کنار هم برای یک هدف مشترک که همان توسعه دانش و نوآوری می باشد، تلاش می کنند. اهمیت این شبکه سازی ها در حوزه های فناورانه همچون زیست دارو قابل توجه می باشد. هدف این پژوهش بررسی نقش ناهمگونی شبکه بر قابلیت های شبکه ای و عملکرد دانشی شرکت ها در شبکه های زیست دارویی می باشد. به این منظور، ضمن شناسایی ابعاد و مؤلفه های اصلی از طریق مبانی نظری و مصاحبه با پانزده خبره حوزه زیست دارویی، برای پاسخگویی به سؤالات پژوهش، نسبت به تدوین مدل اقدام گردید. به منظور بررسی فرضیات پژوهش، پرسشنامه های جمع آوری شده از تعدادی از شرکت های دانش بنیان زیست دارویی در سراسر کشور با روش مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار Smart Pls مورد تحلیل قرار گرفت. با توجه به نتایج به دست آمده نقش ناهمگونی شبکه بر قابلیت های شبکه ای و عملکرد دانشی شرکت ها در شبکه ها مورد تائید قرار گرفت. همچنین یافته ها نشان داد که ناهمگونی شبکه از طریق توسعه قابلیت شبکه ای بر عملکرد دانشی شرکت ها نقش مؤثرتری دارد و قابلیت های شبکه ای نقش متغیر میانجی در رابطه بین ناهمگونی دانشی شبکه و عملکرد دانشی شرکت ها در شبکه دارد. بر این اساس پیشنهاد می گردد شرکت ها برای حضور موفق در شبکه های نوآوری در جهت برقراری ارتباط با طیف گسترده ای از اعضای شبکه با ماهیت های گوناگون اقدام نمایند و قابلیت های شبکه ای خود را توسعه دهند.

فرایند فرارسی فرایندی بسیار پیچیده و زمان بر است که بایستی انواع توانمندی ها توسط شرکت های دنباله رو کسب شود تا مراحل مختلف آن با موفقیت پشت سر گذارده شود. این فرایند متاثر از عوامل مختلف است که شکست یا موفقیت آن را رقم می زنند. توجه به عوامل اثرگذار بر موارد موفق و ناموفق در فرایند فرارسی می تواند برای شرکت ها و کشورهایی که می خواهند این مسیر را با موفقیت طی کنند؛ بینش های خوبی به دست دهد. در همین راستا در پژوهش حاضر به کمک مرور نظام مند ادبیات، چارچوبی از عوامل موثر بر موفقیت در فرارسی صنایع دارو، زیست دارو و دانش پایه به منظور مقایسه تطبیقی با وضعیت فرارسی در صنعت زیست داروی کشور استخراج گردید و تلاش شد میزان پشتیبانی کمی مطالعات خارجی و داخلی از هر دسته از عوامل به روش آنتروپی شانون محاسبه و با یکدیگر مقایسه گردد تا از این طریق خلاءهای موجود در فرارسی صنعت زیست داروی کشور شناسایی شود. نتایج به دست آمده نشان می دهد که در عوامل محیط نهادی، قابلیت سازی، و رژیم فناورانه میان مقالات داخلی و بین المللی از منظر آنتروپی قرابت بالایی وجود دارد. همچنین لازم است موقعیت نامطلوب صنعت داخلی در عوامل فرارسی بازار، مسائل سازمانی و استراتژیهای فرارسی به کمک راهکارهای ارائه شده بهبود یابد.

زیست فناوری پزشکی یا درمانی به توسعه ابزارهای تحقیقاتی، تشخیص، توسعه و تحویل داروها و واکسن ها از طریق استفاده از سیستم ها یا فرآیندهای سلولی و مولکول های زیستی اختصاص دارد. یک انتخاب استراتژیک بسیار مهم شرکت ها در صنعت داروهای زیستی، استراتژی تجاری سازی فناوری است. استراتژی تجاری سازی مستقل به عنوان یکی از استراتژی های تجاری سازی داروهای زیستی در دنیا شناخته شده است. هدف پژوهش حاضر شناسایی پیش بین های عملکرد استراتژی تجاری سازی مستقل در صنعت زیست داروی ایران با استفاده از روش فراترکیب است. در این روش پس از فیلتر مقالات، در نهایت تعداد 42 تحقیق که بطور مستقیم به موضوع عملکرد تجاری سازی مستقل در داروهای زیستی پرداخته بودند وارد مرحله تحلیل در نرم افزار مکس کیودا شدند. پس از مرحله تلفیق تعداد 68 رمز متمایز شناسایی، و در سطوح انتزاع بالاتر رمزها در قالب 9 تم (جهت گیری استراتژیک، هوش تجاری سازی فناوری، قابلیت R&D، یکپارچگی دانش توسعه محصول، قابلیت تجاری سازی (تولید و بازاریابی)، مکانیسم حمایتی دولت و رژیم های مالکیت، یکپارچگی رسمی و پویائی محیطی) قرار داده شدند. به منظور ساخت مدل مفهومی پژوهش، براساس خروجی فراترکیب، سازه های پیش بین عملکرد استراتژی تجاری سازی مستقل، نحوه ارتباط سازه ها و نیز شاخص های اندازه گیری آنها استخراج شدند. نتیجه اعتبارسنجی مدل پیشنهادی براساس نظر خبرگان صنعت زیست داروئی کشور با روش رتبه اعتبار محتوایی لاوش و تکنیک حداقل مربعات جزئی از این قرار است: پیش بین های عملکرد استراتژی تجاری سازی مستقل با ضریب تعیین 91% عبارتند از: یکپارچگی رسمی و غیررسمی، جهت گیری های استراتژیک، هوش تجاری سازی فناوری، قابلیتR&D، قابلیت تولید و بازاریابی.

بر اساس دیدگاه نظریه پردازان ممتاز حوزه توسعه صنعتی کشورهای درحال توسعه، سیاست گذاری صنعتی می بایست در بستر یک "همکاری شبکه ای استراتژیک" یا نوعی "درهم تنیدگی" میان دولت و کارآفرینان پیشگام صورت پذیرد. در این مقاله ما به دنبال کشف سازوکارهایی هستیم که از طریق آنها این "درهم تنیدگی" در رشد سریع فناوری زیست دارو در ایران تحقق یافته و موجب شده تا نیازهای سیاستی بخش خصوصی به سرعت به بخش دولتی سیاست گذار منتقل شود. این مقاله از نوع کیفی است. داده های پژوهش بر اساس مصاحبه هدفمند با 39 نفر از افراد تأثیرگذار در صنعت زیست دارو گردآوری که سپس از طریق تحلیل تم و کدگذاری یافته های تحقیق، سه مکانیزم اصلی درهم تنیدگی شناسایی شد. یافته های کلیدی این پژوهش نشان می دهد که از میان مکانیزم های شناسایی شده، احراز متوالی جایگاه های مختلف مدیریتی در هر دو بخش دولت و صنعت توسط اساتید و پژوهشگران دانشگاهی، مهم ترین مکانیزم درهم تنیدگی و انتقال نیازهای سیاستی بخش خصوصی به بخش دولتی بوده است. این سازوکار که اصطلاحاً آن را "گردش نهادی" می نامیم باعث شده تا اطلاعات و دانش موجود در هر دو بخش دولتی و صنعتی (خصوصی) بسیار سریع میان دو بخش جابجا شده و این دو بخش در یک فرآیند یادگیری توأم قرار گیرند.