نسل جدید

پژوهش حاضر، با هدف شناسایی و تبیین بایسته های راهبرد یاددهی-یادگیری پروژه محور متناسب با ویژگی های نسلی دانشجویان دوره کارشناسی امروز انجام شد. روش پژوهش آمیخته اکتشافی است. در بخش کیفی از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمّی از ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. تحلیل یافته ها در قسمت کیفی بر مبنای نظریه داده بنیاد و در قسمت کمّی، توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری در بخش کیفی، صاحب نظران در دو حوزه علوم تربیتی و علوم اجتماعی بود که نمونه از بین آنها به صورت هدفمند و شبکه ای از متخصصان، تا حد اشباع اطلاعات، ادامه یافت. در بخش کمّی نیز جامعه آماری شامل اعضای هیأت علمی و دانشجویان دوره کارشناسی از دانشکده های علوم تربیتی و علوم اجتماعی دو دانشگاه تهران و اصفهان در سال تحصیلی 1399-1398 بود که نمونه پژوهش از بین آنها به روش تصادفی طبقه ای، متناسب با حجم افراد جامعه آماری انتخاب شد. روایی محتوایی پرسشنامه و مصاحبه طبق نظر متخصصان و پایایی پرسشنامه نیز از طریق آلفای کرونباخ با مقدار 86/0 مناسب برآورد شد. بر اساس یافته های پژوهش، مهم ترین بایسته های راهبرد یاددهی-یادگیری پروژه محور، متناسب با ویژگی های نسلی دانشجویان کارشناسی امروز عبارتند از: «تلفیق علم و عمل در تدریس»، «تدارک بازدیدها و سفرهای علمی»، «تهیه فیلم و عکس آموزشی»، «ارائه سمینارهای درسی»، «نگارش مقاله»، «مصاحبه علمی با افراد ذی صلاح»، «ترجمه آثار ارزشمند علمی» و «ساخت ابزارهای کمک درسی». در نتیجه انگیزه مندی تحصیلی و رشد علمی دانشجویان امروز منوط به کاربست بایسته های مذکور در یاددهی-یادگیری پروژه محور است. از این رو به مدرسان توصیه می گردد به منظور تدریس اثربخش و استفاده بهینه از فرصت های آموزشی، از بکارگیری آنها غفلت نورزند.

پژوهش حاضر، با هدف شناسایی و تبیین بایسته های راهبرد یاددهی-یادگیری خودراهبر، متناسب با ویژگی های نسلی دانشجویان دوره کارشناسی امروز با روش آمیخته (اکتشافی متوالی) انجام شد. در بخش کیفی با 29 نفر از افراد صاحب نظر کشوری در موضوع تحقیق، مصاحبه نیمه ساختاریافته به عمل آمد و به روش تحلیل محتوا به صورت ساختاری و تفسیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. جامعه آماری بخش کمی شامل اعضای هیأت علمی و دانشجویان دوره کارشناسی بود که نمونه پژوهش از بین آنها به روش طبقه ای، متناسب با حجم، انتخاب شد. داده های بخش کمی از طریق پرسشنامه محقق ساخته، مستخرج از بخش کیفی جمع آوری شد و برای تحلیل آن از آمار توصیفی و استنباطی بهره گیری شد. بر اساس یافته های پژوهش، از منظر صاحب نظران، اساتید و دانشجویان، 9 شاخص، جزء مهمترین بایسته های راهبرد یاددهی-یادگیری خودراهبر، متناسب با ویژگی های نسلی دانشجویان دوره کارشناسی امروز هستند که می بایست مورد توجه مدرسان قرار گیرد. در میان این نه شاخص، پنج عنصر«ضرورت خودمدیریتی دانشجویان در یادگیری»، «مشارکت دهی دانشجویان در تدریس»، «هدایت دانشجویان به یادگیری مادام العمر»، «توجه به استعداد فردی دانشجویان در شکل انجام تکالیف» و «کاربست روش های تدریس مورد علاقه دانشجویان» در صدر قرار دارند.

پژوهش حاضر، با هدف شناسایی و تبیین پیش بایست های راهبرد یاددهی-یادگیری دیالوژیک، متناسب با ویژگی های نسلی دانشجویان کارشناسی امروز با روش آمیخته اکتشافی انجام شد. ابزارهای مورد استفاده در بخشهای کیفی و کمی، به ترتیب، مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه محقق ساخته بود. تحلیل یافته ها در قسمت کیفی بر مبنای نظریه داده بنیاد و در قسمت کمی، توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری بخش کیفی، صاحب نظران دو حوزه علوم تربیتی و علوم اجتماعی بود که نمونه از بین آنها به صورت هدفمند، تا حد اشباع اطلاعات، ادامه یافت. جامعه آماری بخش کمی شامل اساتید و دانشجویان دوره کارشناسی بود که نمونه از بین آنها به روش تصادفی طبقه ای، متناسب با حجم انتخاب شد. بر اساس یافته ها، 8 پیش بایست مهم مورد شناسایی واقع شد که در میان آنها، «ایجاد زمینه های بحث و نقد علمی در تدریس» در صدر قرار دارد. در نتیجه، انگیزه مندی تحصیلی و رشد علمی دانشجویان امروز، منوط به اهتمام مدرسان در کاربست پیش بایست های مذکور است.

این پژوهش با هدف شناسایی و تبیین پیش بایست های راهبرد یاددهی_یادگیری مسأله محور، متناسب با ویژگی های نسلی دانشجویان دوره کارشناسی رشته های علوم تربیتی و علوم اجتماعی با رویکرد آمیخته اکتشافی (کیفی_کمی) انجام شد. طرح پژوهش در بخش کیفی بر مبنای نظریه زمینه ای و در قسمت کمّی توصیفی_پیمایشی است. در بخش کیفی از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمّی از ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. روایی محتوایی سؤالات پرسشنامه و مصاحبه، طبق نظر 8 تن از متخصصان و پایایی پرسشنامه نیز از طریق آلفای کرونباخ با مقدار 90/0، مناسب برآورد شد. همچنین روایی پرسشنامه به لحاظ سازه از طریق تحلیل عاملی تأییدی توسط نرم افزار Amos 24 تأیید شد. به منظور افزایش دقت و صحت داده های کیفی، چهار معیار باورپذیری، اطمینان پذیری، تأییدپذیری و انتقال پذیری ملاک عمل قرار گفت. تحلیل یافته ها در قسمت کیفی بر مبنای رویکرد تحلیل مضمون (ساختاری_تفسیری) و در قسمت کمّی با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی توسط نرم افزار spss 25 انجام شد. بر اساس یافته ها، مهم ترین پیش بایست های مد نظر عبارتند از: «تلفیق مفاهیم درسی با مسائلِ واقعی زندگی»، «شناسایی و تبیین مسائل اصلی هر درس»، «ارائه و بازنمایی مفاهیم درسی در قالب مسئله»، «ارائه تکالیف مسئله محور»، «واکاوی راه حل های مختلف پیشنهادی برای هر مسئله»، «تبیین موقعیت موجود و مطلوب هر مسئله درسی»، «اولویت تلاش فکورانه بر نتیجه گرایی» و «هدایت دانشجویان در فرضیه سازی علمی و آزمون آن». در نتیجه، انگیزه مندی تحصیلی و رشد علمی دانشجویان امروز منوط به کاربست مؤلفه های یادشده است.

تناسب راهبردهای یاددهی-یادگیری با ویژگی های نسلی مخاطبان، یکی از مهم ترین مؤلفه ها در اثربخشی آنهاست. هدف از پژوهش حاضر، کشف و تبیین راهبردهای یاددهی-یادگیری متناسب با ویژگی های نسلی دانشجویان کارشناسی مشغول به تحصیل در سال تحصیلی1400-1399 بود . این مطالعه با رویکرد کیفی و به روش تحلیل محتوا از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با صاحب نظران انجام شد. جامعه آماری شامل صاحب نظران علوم تربیتی و جامعه شناسی در آموزش عالی ایران بود و انتخاب نمونه به صورت هدفمند و گلوله برفی شامل 40 نفر از استادان صاحب نظر در موضوع تحقیق از دانشکده های علوم تربیتی و اجتماعی دانشگاه های اصفهان و تهران در سال تحصیلی 1400-1399 تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. با تحلیل ساختاری و تفسیری داده ها و از طریق فرآیند سه مرحله ای استخراج واحد های معنایی، مضامین فرعی و اصلی، راهبردهای یاددهی-یادگیری متناسب با ویژگی های نسلی دانشجویان کارشناسی امروز شامل هفت راهبرد یاددهی-یادگیری الکترونیکی، خودراهبر، پروژه محور، مشارکتی، مبتنی بر دیالوگ، حل مسئله و بدیعه پردازی شناسایی شد. براساس این پژوهش نتیجه گرفته می شود، توفیق مدرسان در یاددهی-یادگیری اثربخش نسل امروز دانشجویان کارشناسی مستلزم کاربست این راهبردها به صورت ترکیبی و با توجه به موقعیت و شرایط است.  

همراه داشتن تمرکز دانشجویان در جلسه کلاسی، به ویژه در دوره های الکترونیکی، اهمیت بسیاری دارد. از سوی دیگر، با توجه به ویژگی های نسل جدید، باید رویکردهای نوینی در کلاس مورد توجه قرار گیرد. در این مقاله، چند راهکار عملی بر پایه بازی وارسازی پیشنهاد می شود. این شیوه های پیشنهادی به طور ویژه، در ابتدای جلسه درس، میانه و انتهای کلاس به کار گرفته می شوند. در ابتدای کلاس، برای آماده سازی ذهن دانشجویان، فعالیت هایی با تعامل کامل بین دانشجویان و استاد پیشنهاد می شود. در میانه کلاس، برای رفع خستگی دانشجویان و به عنوان چند دقیقه استراحت، طرح هایی معرفی می شود. در انتهای کلاس، فعالیت های گروهی مبتکرانه ای برای جمع بندی بحث کلاس معرفی می شود. در این روش ها سعی شده است که نه تنها بر دانش شناختی دانشجویان، که پایین ترین ضلع در مثلث موفقیت است، تأکید شود بلکه بر تقویت مهارت ها و نگرش های آنان نیز توجه شده است. این شیوه ها در طی چندین نیم سال تحصیلی در دانشگاه شهید بهشتی، در چند رشته و مقطع تحصیلی مهندسی متفاوت به کار گرفته شده است. نتایج نظرسنجی این تجربه ها، نشان دهنده استقبال و مشارکت خوب دانشجویان و ایجاد فضایی جذاب برای درک بهتر مفاهیم علمی است. شروع با آمادگی ذهن، تعامل استاد و دانشجویان، بروز علاقه ها، نظم ذهنی، یادگیری با سرگرمی، پویایی، مرور و تأکید بر نکات مهم مطالب علمی و کاهش نگرانی از جمله مزایای روش پیشنهادی بر شمرده شده است.