آینده ممکن

سرعت و دگرگونی ها در پدیده های علمی، اجتماعی و فرهنگی به گونه ای است که سازمان ها را با مشکل جدید روبه رو کرده است. مدیران سازمان ها، در گذشته با برنامه ریزی سنتی و برنامه ریزی راهبردی، می کوشیدند دگرگونی ها را به نفع سازمان مهار کنند؛ اما اکنون محیط پرتلاطم و نامطمئن، ناکامی برنامه ها را رقم می زند. یکی از دانش های جدید، و مفید برای هدایت سازمان ها، «آینده پژوهی» است. آینده پژوهی رشته ای است مستقل که به شکلی روش مند به مطالعه آینده می پردازد.این رشته تصاویری از آینده در اختیار ما قرار می دهد تا در زمان حال،بر اساس این تصاویر بتوانیم به شکل کارآمدتری تصمیم گیری نماییم.این تصاویر در سه مقوله طبقه بندی می شوند:آینده های ممکن،آینده های محتمل و آینده مطلوب.در این راستا،«وندل بل» یکی از مهترین متفکران این حوزه ، پژوهی آینده پژوهی را به این شکل تعریف می کند: « رشته ای مستقل بشمار می رود که هدفش مطالعه منظم آینده است.آینده پژوهان به دنبال کشف،ابداع،ارائه،آزمون و ارزیابی آینده های ممکن،محتمل و بهترند.آنان انتخاب های مختلفی راجع به آینده فراروی انسان ها قرار می دهند و در انتخاب و پی ریزی مطلوب ترین آینده به آنان کمک می کنند».در این راستا بر اساس سه آزمون پیرسون، کندال و اسپیرمن، متغیرهای توانمندسازها، محیط، استراتژی ها و سیاست ها و فناوری اطلاعات متغیر های رابطه دار با یادگیری سازمانی هستند.

مجموعه رشته علوم سیاسی عمدتاً مسائل گذشته و حال را مورد تحلیل قرار می دهد. از آنجا که علم سیاست یکی از رشته های مورد نیاز دستگاه سیاستگذاری است، با کاربردی تر شدن و ارتقای آن به منظور پیش بینی مسائل سیاسی قادر خواهد بود بیش از پیش در عرصه های متنوع حکمرانی مورد استفاده قرار بگیرد. آینده پژوهی یکی از عرصه هایی است که می تواند در این زمینه به علم سیاست بویژه سیاستگذاری عمومی کمک کند. برای این منظور مقاله با این پرسش آغاز شده است که چگونه می توان از آینده پژوهی برای پیش بینی تحولات آینده در عرصه سیاستگذاری بهره گرفت؟ هدف مقاله ارائه درک مناسب از مفاهیم کلیدی آینده پژوهی و شناخت روش های هفت گانه اصلی آن برای پیش بینی تحولات آینده به منظور حذف عامل غافلگیری است. همچنین در این مقاله تلاش شده روش های مختلف، همراه با بررسی نمونه های سیاسی ارائه گردد تا قابلیت و اهمیت آینده پژوهی در سیاستگذاری مشخص شود. این کار نه تنها به بازاندیشی مطلوب تر علم سیاست کمک می کند بلکه جایگاه آن را در دستگاه سیاستگذاری ارتقا می دهد.

فناوری های جدید انقلاب صنعتی چهارم همچون هوش مصنوعی، محاسبات ابری و فناوری رباتیک، شیوه زندگی، یادگیری و کسب وکار ما را با سرعتی بی سابقه ای در تاریخ بشر تغییر داده است. این تغییرات در راستای تغییر چشم اندازهای سیاسی و بی ثباتی محیطی نشان می دهد که اکنون، بیش از هر زمان دیگری رهبران به ابزارهایی برای درک آینده و برنامه ریزی برای آن نه تنها در بازه بلندمدت بلکه برای دوره های کوتاه تر هم نیاز دارند. در این تحقیق که با روش تحلیل اسنادی و تکیه بر گزارش ترسیم آینده از مجمع جهانی اقتصاد و چندین گزارش آینده پژوهی به تحریر درآمده است، گزارشی کامل برای آینده پژوهی به عنوان یک رشته کاربردی و استراتژیک آغازشده است. این گزارش با بررسی فناوری های گذشته و حال و روندهای اجتماعی-اقتصادی آن ها، از طریق یک مدل آینده نگری جدید، طیفی از آینده های ممکن (و احتمالی) پیش روی سازمان های فردا را نشان می دهد. در ادامه با بررسی طیف های آینده نگری با کمک خطوط روند نمایی با تمرکز بر دیدگاه های اطلاعاتی، مکانی، اقتصادی و آموزشی و با نگاه به گذشته، فناوری های پیش رو و پیشرفت های ممکن در آینده در هریک از زمینه ها، اقدام به پیش بینی آینده می کند و به رهبران فردا و سازمان ها در انتخاب برنامه هایشان برای بقا، اطلاعات مفیدی ارائه می دهد تا بتوانند با ترسیمی از آینده مسیر پیش روی خود را هموار و از مخاطرات آتی اجتناب کنند.