مدیریت اخلاقی

ابزار عقل برای اندیشیدن به شیوه منطقی، و هوش برای اندیشیدن به شکل انتزاعی، از مواهب خدادادی است. مکاتب مختلف بشری به گونه های متفاوتی به تبیین انسان و ویژگی های او پرداخته ولی از شناخت و تبیین همه جانبه درمورد انسان ناتوان بوده اند. اما دین اسلام به انسان به عنوان موجودی چند بعدی و دارای کارکردهای اخلاقی، توجه ویژه ای دارد. اسلام برای مدیریت رفتار انسانی، مؤمنان را به خودآگاهی، خودسازی و تهذیب و شناخت فضیلت ها و زیبایی های اخلاقی تشویق می کند که مقدمه ای برای خداشناسی است. این کنترلِ رفتارهای درونی و بیرونی، همان مدیریت هوش هیجانی است. هوش هیجانی یکی از مسائلی است که مدتی است بشر امروزی به آن توجه کرده، ولی اسلام از قرن ها پیش به زندگی بشر در ابعاد مختلف نگریسته است. قرآن کریم، نهج البلاغه، احادیث و روایات به عنوان مهم ترین منابع علمی ـ اخلاقی و تربیتی اسلام، در کنار دیگر امور زندگی، قابلیت ها و کارکرد هوش هیجانی را برای انسان ها به ویژه مؤمنان یادآور شده اند تا از طریق مدیریت عواطف و هیجانات در فعالیت های روزمره و رفتارهای انسانی ـ به خصوص در تعامل با انسان ها ـ به هدف غایی خلقت خود نزدیک شوند.

هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر مدیریت اخلاقی، عملکرد حسابرسی داخلی و گرایش های اخلاقیبر تصمیم گزارشگری مالی است. جامعة آماری این پژوهش، حسابداران شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار مستقر در استان فارس و حسابداران شرکت های فعال در شهرک صنعتی شیراز است و بین این دو گروه مقایسه صورت گرفته است. از تعداد 21 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که دفتر آن ها در استان فارس مستقر بوده است، تعداد 167 پرسش نامه جمع آوری شده، و در گروه دوم تعداد 255 پرسش نامه جمع آوری و تحلیل گردیده است. در تحقیق حاضر، از روش توصیفی- پیمایشی استفاده شده است و جهت تحلیل داده ها، از آزمون های تحلیل کوواریانس، واریماکس و تست سوبل استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مدیریت اخلاقی و عملکرد حسابرسی داخلی با هم تعامل دارند و بر انجام عمل غیراخلاقی تأثیر می گذارند. به طور خاص، یافته ها نشان می دهد احتمال این که حسابدار، در شرایط وجود مدیریت اخلاقی ضعیف و عملکرد حسابرسی داخلی قوی در مقایسه با شرایط دیگر، یک عمل غیراخلاقی انجام دهد، کمتر است. در مجموع، نتایج حاکی از آن است که گرایش های اخلاقی افراد بر تصمیم های گزارشگری مالی اخلاقی توسط آنان و جلوگیری از اعمال غیراخلاقی، مؤثر است.

در عرصه ی کسب و کار نوین، تحقیقات در زمینه اخلاق و اصول اخلاق حرفه ای، در سازمان های بخش دولتی، شرکت های بخش خصوصی و نهادهای مدنی در حال افزایش است. تا آنجاکه سازمان ها به سمتی حرکت می کنند که بتوانند فعالیت های خود را بر بستری از پارادایم های ارزشی و اخلاقی قرار دهند. هدف این پژوهش جستاری در مؤلفه های اخلاقی در سازمان های دولتی است که در راستای آن، الزامات اساسی برای پیاده سازی و ایجاد مدیریت اخلاقی مهیا گردد. جامعه ی آماری این تحقیق براساس گروه بندی مندرج در قانون مدیریت خدمات کشوری، چهار وزارتخانه از چهار گروه امور فرهنگی اجتماعی، امور خدماتی، امور زیربنایی و امور اقتصادی است. روش تحقیق حاضر از منظر روش‑شناختی روشی آمیخته (کیفی و کمی) بوده و همچنین برای گردآوری داده ها از پرسشنامه (با آلفای 91/0) و مصاحبه های نیمه ساختاریافته استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان دهنده مؤلفه های اخلاقی در سازمان های دولتی است که شامل عقلانیت گرایی، مسؤلیت پذیری، مساوات و برابری، تعامل گرایی و سایر موضوعات اخلاقی است. همچنین مدلی فرایندی از مدیریت اخلاق گرا در سازمان های دولتی طراحی شده است که در سه بعد ساختاری، زمینه ای و رفتاری قابل پیاده سازی است.

این پژوهش با هدف طراحی الگوی مدیریت اخلاقی معاونت تربیت بدنی وزارت آموزش وپرورش انجام شد. این مطالعه به روش کیفی انجام شد و از نوع داده بنیاد بود. داده ها از طریق مصاحبه و بررسی پیش نگاشته ها گ ردآوری شدند. جامعه آماری پژوهش مدیران و معاونان حوزه تربیت بدنی وزارت آموزش وپرورش بودن د. بر پایه روش داده بنیاد، نمونه گیری به صورت نظری انجام شد و پس از 20 اجرای مصاحبه اشباع نظری حاصل شد. تحلیل داده ها طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شد. در کدگذاری باز 58 مقوله فرعی مشخص شدند و در مراحل کدگذاری محوری و انتخابی به 18 مقوله اصلی و درنهایت شش مقوله مرکزی شامل شرایط علّی، شرایط مداخله گر، شرایط زمینه ای، راهبردها و پیامدها تقلیل یافتند و دسته بندی شدند . در بخش شرایط علّی، شاخص های ویژگی های درون فردی، توانمندی حرفه ای، ویژگی های اخلاقی درون سازمانی، در بخش شرایط زمینه ای، شاخص های نظام قانونی و حقوقی و آینده نگری، در بخش راهبردها، شاخص های عدالت سازمانی، سیستم نظارت و ارزشیابی، نیروهای پیش برنده و مدیریت تغییر، در بخش شرایط مداخله گر، شاخص های رفتارهای ضداخلاق فردی و سازمانی و موانع شغلی و رفتاری و در بخش پیامدها، شاخص های عوامل دولتی و غیردولتی به عنوان نتایج استخراج شدند؛ درنتیجه، مدیران سازمانی باید در تدوین منشور اخلاقی همه ذی نفعان مرتبط با سازمان در این مقوله مهم را درگیر کنند .

مدیریت خوب عضو حیات بخش، پویا و زمینه ساز مشارکت گستره کارکنان در سیاست گذاری سازمانی است که هدف چرخه فعالیت شرکت را خدمت به کل بزرگ تر (جامعه) و مقدم بر سود سهامداران می داند. پژوهش حاضر باهدف طراحی مدل مفهومی مدیریت خوب در شرکت های تولیدی- بازرگانی با رویکرد کیفی و بهره گیری از استراتژی نظریه داده بنیاد صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل 21 نفر از خبرگان علمی و اجرایی است که به شیوه هدفمند و از طریق روش گلوله برفی جهت انجام مصاحبه انتخاب شدند. فرایند مصاحبه به صورت نیمه ساختاریافته تا رسیدن به اشباع نظری انجام شد. با تجزیه وتحلیل داده ها طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی،527 کد اولیه در قالب 95 مفهوم و 26 زیر مقوله و 6 عامل طبقه بندی و مدل مفهومی نهایی در جامعه موردمطالعه تدوین گردید. یافته های پژوهش نشان داد که فرایند دستیابی به الگوی مدیریت خوب موضوعی چندوجهی است که مستلزم توجه هم زمان به مقوله های شرایط علّی (آموزش های دانشگاهی-ضمن خدمت، توازن رفتاری رهبری-مدیریتی، مقررات حاکمیتی، ساختار توسعه یافته و تقاضای محیطی)، زمینه ای (ظرفت ارتباط صنعت-دانشگاه، مدیریت راهبری منابع انسانی، انعطاف پذیری سازمانی)، مداخله گر (قوانین بخش دولتی- خصوصی، ارزیابی برنامه ریزی نشده و اجری مدل های موفق) و درنهایت راهبردها (مدیریت تغییر سازمان، مسئولیت پذیری شرکتی و تدوین منشور اخلاقی مدیران) است. دستیابی به رشد پایدار، افزایش مقبولیت اجتماعی شرکت، انسانی شدن محیط کار، پاسخگویی شرکتی و توسعه عادات اخلاقی مدیران نیز به عنوان پیامدهای اجرای الگوی مدیرت خوب شناسایی گردید.