هویت ملی

این پژوهش با هدف بررسی دیدگاه مدیران دوره های تحصیلی درباره مؤلفه های مختلف هویت ملی از قبیل ارزش های ملی، دینی، انسانی و جامعه ای انجام گرفته است. روش پژوهش به صورت کمّی و کیفی است که نمونه کمّی آن تعداد 274 نفر مدیران زن و مرد دوره های مختلف تحصیلی آموزش و پرورش استان مازندران و نمونه کیفی شامل مصاحبه عمیق با 5 نفر از رؤسای آموزش و پرورش استان بوده است. روش گردآوری اطلاعات این پژوهش به صورت میدانی است که در بخش کمّی از ابزار پرسشنامه محقق ساخته و در بخش کیفی از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. یافته های پژوهش کمّی بیانگر آن است که مؤلفه ارزش های ملی و دینی تحقق پیدا کرده است ولی ارزش های انسانی و جامعه ای از ابعاد هویت ملی تحقق نیافته است. یافته های حاصل از مصاحبه با مدیران بیانگرآن است که دوره ابتدایی به علت زیرساخت بودن از بهترین دوره ها برای آموزش هویت ملی است. هم چنین مهم ترین نقطه ضعف نظام آموزشی کشور درآموزش هویت ملی جامع وگسترده نبودن این نوع آموزش ها است. علاوه براین لازم است آموزش هایی هم به صورت رسمی و هم غیررسمی جهت آموزش این مفهوم در دوره های مختلف تحصیلی با توجه به شرایط و خصوصیات سنی و رشدی انجام گیرد.

بخشی از هویت ملی ایرانیان از طریق تعامل میان سیاست های زبانی دولت و نگرش آحاد جامعه به زبان های خارجی شکل می گیرد. جایگاه اجتماعی معلمان زبان انگلیسی به آنان این امکان را می دهد که نتایج هویت شناختی این تعامل را از نزدیک مشاهده کنند. هدف این پژوهش بررسی نگرش معلمان زبان انگلیسی به میزان موفقیت برنامه ها و سیاست های زبان خارجی در 15 سال اخیر در ایران است. پایه های نظری این مطالعه تحت تأثیر چارچوب های نظری پیشنهادشده در حوزه سیاست گذاری زبانی، نظریه سازه گرایی اجتماعی در حوزه برنامه ریزی زبانی، و نظریه های مربوط به تعامل هویت ملی و آموزش زبان انگلیسی شکل گرفته است. نظرات 120 معلم زبان انگلیسی با تجربه در مورد سیاست های زبانی در پنج مرحله صورت بندی، رمزگا ن گذاری، تشریح، پیاده سازی و ترویج از طریق توزیع پرسشنامه جمع آوری شده و تحلیل آماری داده ها با استفاده از آزمون خی دو بعدی صورت گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که سیاست های اعمال شده و برنامه های تدوین شده در مراحل رمزگان گذاری و تشریح زبان انگلیسی در ایران در 15 سال اخیر به شکل معنی داری پیشرفت کرده است درحالی که فعالیت های انجام شده در حوزه های صورت بندی قوانین و سیاست های کلی، پیاده سازی برنامه ها و ترویج زبان در لایه های مختلف اجتماع موفقیت چندانی نداشته است. در پایان، چالش های هویتی مرتبط به آموزش زبان انگلیسی و برخی از راه حل های مقابله با آنها مورد بحث قرار می گیرد.

این مقاله «میزان تأکید کتاب های درسی ادبیات فارسی بر مؤلفه های هویت ملی از دیدگاه دبیران درس ادبیات دوره متوسطه» بررسی می کند. روش پژوهش توصیفی و از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش را همه دبیران ادبیات فارسی دوره متوسطه شهر همدان در سال تحصیلی90-1389 و کتاب های درسی ادبیات دوره متوسطه، تشکیل می دهد. نمونه آماری با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و براساس جدول کرجسی و مورگان به تعداد 109 نفر انتخاب و برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته سنجش مؤلفه های هویت ملی از دیدگاه دبیران استفاده شده است. اطلاعات جمع آوری شده با کمک شاخص های آمار توصیفی مانند فراوانی، میانگین، درصد و نمودار و آزمون استنباطی t تک گروهی و t در گروه های مستقل تجزیه و تحلیل شده است.یافته های پژوهش حاکی از آن است که از دیدگاه دبیران، میزان تأکید بر مؤلفه های هویت ملی در کتاب های ادبیات دوره متوسطه 68/1 از حداکثر 5 و در حد کم ارزیابی شده است. بیشترین میزان تأکید به ترتیب بر مؤلفه های مذهبی، میراث فرهنگی و ملی سیاسی و کمترین تأکید بر مؤلفه های خرده فرهنگ ها و جغرافیایی صورت گرفته است. نتایج آزمون t تک گروهی نیز نشان داد تفاوت بین میانگین تمامی مؤلفه های مورد بررسی با میانگین نظری جامعه در سطح (01/0= α) معنی داری می باشد. فراتر از آن، تفاوت مشاهده شده بین دیدگاه دبیران زن و مرد در خصوص میزان تأکید کتاب های ادبیات بر هویت ملی معنی دار نیست.

امروزه کارکرد رسانه های جمعی مثل تلویزیون و تأثیر آن بر هویت و همبستگی ملی محل بحث است. شبکه اشراق از حدود یک دهه قبل در استان زنجان تأسیس و فعال شده است. این مقاله درصدد پاسخگویی به این سؤال اصلی است که: شبکه اشراق در جهت تقویت هویت و همبستگی ملی چه عملکرد و برنامه هایی داشته است؟ در این پژوهش با در پیش گرفتن روش پیمایشی و گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه، چند متغیر مهم از عناصر تشکیل دهنده هویت ملی یعنی مذهب، زبان، ادبیات، سنت ها، هنر و میراث فرهنگی انتخاب شدند. حجم نمونه پژوهش بر پایه فرمول کوکران انتخاب شد. به منظور بررسی روایی سؤالات پرسشنامه از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد و نتیجه آن 85/0 بود و داده ها قابلیت اعتماد بالایی داشتند. با در نظر گرفتن اهمیت متغیرهای موجود در جهت تقویت هویت و همبستگی ملی می توان ملاحظه کرد که این شبکه به طور معنادار عملکرد قابل قبولی داشته است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان توجه به مؤلفه های هویتی (ملی و دینی) در کتاب های درسی اول و دوم ابتدایی سال تحصیلی90-89 انجام گرفته است. در این پژوهش کتاب های دو مقطع اول و دوم که در مجموع بالغ بر 875 صفحه تصویری بوده با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با بکارگیری تکنیک های مشاهده، مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با مدیران، دست اندرکاران و پژوهشگران حوزه تعلیم و تربیت مورد بررسی قرار گرفته اند. اطلاعات بدست آمده از بررسی تصاویر در هفت دسته کلی شامل عناصر تصویری هماهنگ، خنثی، متضاد و ترکیب های مختلف آنها دسته بندی و پردازش شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که در این کتاب ها توجه متعادلی به عناصر و مؤلفه های هویت دینی و ملی نشده و اگر در بعضی صفحات نیز تصاویر متناسب با هویت ملی و دینی دیده می شود با قرارگیری در کنار عناصر متضاد و خنثی تأثیر بایسته خود را از دست داده و کمرنگ تر شده است، به طوری که صفحات هماهنگ با 93 صفحه در مقابل صفحات خنثی شامل 592 صفحه و متضاد شامل 19 صفحه قرار می گیرند. در واقع می توان گفت صفحات و تصاویر این کتاب ها در زمینه انتقال مفاهیم هویتی بسیار کمرنگ ایفای نقش نموده اند.

با گسترش دسترسی به اینترنت و شبکه های اجتماعی اینترنتی و استفاده فزاینده ای که جوانان از انواع مطالب و محتوای این رسانه های نوین می نمایند، هویت ملی به یکی از دغدغه های اصلی مرتبط با انسجام اجتماعی و یکپارچگی ملی تبدیل شده است. بدین لحاظ پژوهش حاضر، رابطه حضور و تعامل در شبکه اجتماعی فیس بوک را با هویت ملی جوانان مورد مطالعه قرار می دهد. پژوهش حاضر به صورت پیمایشی و با استفاده از روش نمونه گیری داوطلبانه و در دسترس و بهره گیری از پرسش نامه اینترنتی محقق ساخته، با تکیه بر نظریه های «کاستلز، هابرماس و ولمن» صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کاربران جوان فیس بوک شهر اصفهان در سال 1391 تشکیل می دهند و حجم نمونه برابر با 424 نفر است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بین مدت زمان عضویت، میزان استفاده، میزان مشارکت و فعالیت کاربران در فیس بوک و هویت ملی کاربران رابطه معنادار معکوس و بین واقعی تلقی کردن محتوای مطالب فیس بوک و هویت ملی کاربران رابطه معنادار مثبتی وجود دارد. یعنی هر چه مدت زمان عضویت، میزان استفاده و میزان فعالیت و مشارکت کاربران در فیس بوک از سوی کابران افزایش پیدا می کند هویت ملی کاربران ضعیف تر می شود.

این مقاله با استفاده از مدل نظری «جامعه پذیری ملی» (هایو، 2009)، به بررسی مناسبات بین هویت ملی و سیستم آموزشی می پردازد. مطابق این مدل نظری، هویت ملی در چارچوب یک فرآیند مستمر و از طریق سازوکارهای جامعه پذیری مخصوصاً نظام آموزشی و منابع درسی شکل گرفته و درونی می شود. بررسی ادبیات تحقیق در طیف متنوع و گسترده ای از ممالک جهان به وضوح نشان می دهد که نظام های آموزشی معمولاً الگوهای ایده آل هویت ملی را از طریق منابع درسی مدارس منعکس می کنند که به شدت متأثر از روابط قدرت و ایدئولوژی نیز هستند. در این تحقیق با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، مهم ترین ویژگی ها و الگوهای مرتبط با بازنمایی هویت ملی در کتب درسی به تفکیک دوره های ابتدایی، راهنمایی و متوسطه مطالعه شده است.

این مقاله، فراتحلیلی بر مطالعات حوزه هویت در ایران در یک دهه گذشته است. پرسش اصلی مقاله این است که هویت پژوهی در ایران، ناظر به چه مسائلی است؟ بدین ترتیب، هدف اصلی از انجام این فراتحلیل، بررسی پیشینه پژوهشی مقوله هویت به منظور شناخت اشتراکات و افتراقات مطالعات حوزه هویت در کشور و دستیابی به نتایج کلّی و کاربردی و بینش ها و نگرش های تازه به هویت و هویت پژوهی است. جامعه آماری این تحقیق، 50 پژوهش (مقاله علمی پژوهشی) با موضوع هویت در کشور در دهه اخیر (1391-1381) است. مهم ترین متغیرهای بررسی شده در این تحقیق عبارت اند از: حوزه مطالعاتی یا قلمرو رشته ای مقالات، رویکردهای نظری مقالات، قلمرو یا میدان مطالعه پژوهش ها، نوع پژوهش ها، روش شناسی پژوهش ها، مؤلفه های هویت ملی و دینی که در مقالات به آنها توجه شده است، پرسش ها و نیز فرضیه ها و متغیرهای اصلی طرح شده در مقالات، تکنیک های جمع آوری اطلاعات، روش های نمونه گیری، تکنیک های تحلیل داده ها، واحد تحلیل، جامعه آماری یا گروه های هدف، و یافته های مقالات. برخی از یافته های مهم این تحقیق عبارت اند از: عدم توافق درباب چیستی مؤلفه های هویت ملی در کشور، گستردگی وجه ملی هویت پژوهی در کشور نسبت به وجه دینی آن، خصلت توصیفی تحلیلی (کیفی) بیشینه پژوهش ها، تمرکز بر افراد (گروه ها) و ساخته های آنها به عنوان واحد تحلیل، ترجیح روش اسنادی (کتابخانه ای) به سایر روش ها، ضعف مسأله مندی و زمان مندی، نامشخص بودن جامعه آماری یا گروه های هدف به همراه ضعف نمونه گیری در شمار قابل توجهی از پژوهش ها، جنبه نظری محدود و وجه کمّی نابسنده بسیاری از پژوهش های حوزه هویت در کشور.

پوشاک مردم ایران نوعاً یکی از اسناد هویّت ملّی آنان به شمار می رود. بلوچ ها به عنوان یکی از قدیمی ترین و اصیل ترین اقوام ایرانی، دارای پوشاک مخصوص به خود هستند که نوعاً ملاک تمایز آنها از دیگر گروه ها و طوایف ایرانی فراهم است. با توجّه به ارتباط تنگاتنگ پوشاک محلی و هویّت ملّی، و بنا به اهمیّت پوشش سنّتی در بین بلوچ ها، این مسأله در پژوهش حاضر مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش که به شیوه توصیفی تحلیلی انجام گرفته، سعی نگارندگان بر آن است گه به معرّفی و مطالعه پوشاک زنان و مردان بلوچ بپردازند. نتیجه مطالعات حکایت از آن دارد که پوشاک محلی بلوچ ها با زندگی آنها ارتباط مستقیم دارد به گونه ای که ضمن معرّفی و شناساندن مردم بلوچ، گواهی آشکار بر هویّت آنان به عنوان یکی از اقوام اصیل ایرانی است.

هویت ملی احساس تعلق و تعهد به جامعه ملی است که با آگاهی داشتن از ابعاد مختلف آن، بر حس وفاداری به اجزاء آن و بر وحدت و همبستگی میان اعضای جامعه می افزاید. هدف از این تحقیق بررسی تأثیر مصرف علمی فرهنگی رسانه ای بر هویت یابی ملی نوجوانان است که با روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه و نمونه گیری خوشه ای و تصادفی ساده در بین 348 نفر از دانش آموزان سال چهارم دبیرستان های مناطق سه، پنج، هشت و شانزده شهر تهران صورت گرفته است. متغیرهای تحقیق علاوه بر هویت یابی ملی و مصرف علمی فرهنگی رسانه ای براساس مدل استخراجی از آرای گیدنز، متشکل از روابط انسانی، اعتماد بنیادین، توانایی عقلانی و روابط دموکراتیک می باشد. تحلیل اطلاعات به روش های آماری توصیفی و استنباطی بود و پس از پردازش اطلاعات، نتایج بدست آمده حاکی است که، میانگین هویت یابی ملی دانش آموزان 23/84 می باشد. هویت یابی ملی در دو گروه دختر و پسر و در رشته ها و مناطق مختلف آموزش و پرورش تفاوت معناداری ندارد. متغیرهای مصرف علمی فرهنگی رسانه ای با ضریب 23/0، اعتماد بنیادین با ضریب 065/0 و توانایی عقلانی با ضریب 18/0 به طور مستقیم و غیرمستقیم و ارتباط انسانی با ضریب 19/0 به طور مستقیم و روابط دموکراتیک به طور غیرمستقیم با ضریب 034/0بر هویت یابی ملی نوجوانان تأثیر دارند.

پژوهش ها آشکار ساخته اند که در بین عوامل جامعه پذیری، آموزش و پرورش (رسمی و غیررسمی) نقش اساسی در شکل گیری هویت ملی دارد. با عنایت به این مهم مقاله حاضر عوامل اجتماعی مؤثر بر هویت ملی در بین 400 نفر از دانش آموزان شهر کرج را به عنوان نمونه در سال 91-90 بررسی کرده است. یافته ها حاکی از آنند که دینداری، گرایش به گروه مرجع داخلی، رسانه و مدرسه با هویت ملی رابطه معنی داری دارند. پس از کنترل متغیرها با مدل رگرسیون معلوم شد دینداری و گروه مرجع بیشترین اثر مثبت و استفاده از رسانه های فراملی (ماهواره و اینترنت) بیشترین اثر منفی را بر هویت ملی دارند. یافته ها با استفاده از دلالت های نظریه تاچفل و جنکینز تبیین شدند.

هدف از این مقاله بررسی الگوهای فراغتی جوانان و رابطه آن با هویت ها و سبک تربیتی خانواده است. چارچوب نظری ترکیبی از نظریه بوردیو و گیدنز انتخاب شد. این تحقیق به روش پیمایشی انجام شده و جامعه آماری تحقیق را جوانان 29-19 سال شیراز تشکیل می دهند. تعداد 620 نفر از آنها با استفاده از نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، پرسشنامه تحقیق را تکمیل کردند. یافته ها تحقیق نشان دهنده وجود چهار سبک فراغت بدن و سلامتی، تفریح با خانواده و دوستان، سبک مذهبی و سبک رسانه ای است که به جز سبک بدن و سلامتی، مردان و مجردها در سبک های فراغتی فعالیت بیشتری دارند. ضرایب همبستگی نشان داد که هویت ملی، دینی و جنسیتی به جز سبک بدن و سلامتی با بقیه سبک های فراغتی رابطه معناداری دارد. سبک تربیتی با سبک بدن و سبک مذهبی رابطه داشت. نتایج تحلیل خوشه نشان دهنده دو دسته از پاسخگویان بود که در هویت دینی، ملی و پایگاه اقتصادی اجتماعی خانواده و سبک های زندگی، تفاوت معناداری با هم دارند. خوشه اول شامل 9/73 درصد از پاسخگویان بود که هویت ملی و دینی قوی تری داشته و پایگاه اقتصادی اجتماعی شان از خوشه اول پایین تر و درصد زنان در آن بالاتر بود. خوشه دوم شامل 1/26 درصد از پاسخگویان بود که پایگاه اقتصادی اجتماعی آنها بالاتر بوده و اهمیت بیشتری به سبک فراغتی بدن، رسانه و تفریح می دادند و درصد مردان در آن بالاتر بود. رابطه بین هویت ها و سبک های فراغتی در هر خوشه بررسی شده و سهم پایگاه اقتصادی اجتماعی در این روابط تعیین شده است.

حفظ و بازتولید هویت ملی از مهم ترین نقش های آموزش و پرورش رسمی به شمار می آید. پژوهش حاضر با هدف تحلیل این نقش، به بررسی مفهوم هویت ملی در کتب مطالعات اجتماعیِ دوره ابتدایی می پردازد. در این راستا، کتب جدیدالتألیف مطالعات اجتماعی دوره تحول بنیادین نیز مورد ارزیابی قرار می گیرند. روش تحقیق، تحلیل محتوای کمی و کیفی است و واحد تحلیل، مضمون می باشد. ابعاد هویت ملی در این پژوهش عبارتند از: نماد، ارزش، میراث فرهنگی، مشاهیر و شخصیت ها، وقایع و رخداد های ملی. جامعه آماری شامل دو کتاب مطالعات اجتماعی پایه سوم و ششم ابتدایی و بخش تعلیمات مدنی از کتاب مطالعات اجتماعی پایه چهارم و پنجم در سال تحصیلی 93-1392 است. نتایج تحلیل کمی نشان می دهد که 1171 مورد به مفهوم هویت ملی اشاره شده است. از این مقدار 81/50% (595 مورد) به کتاب مطالعات اجتماعی پایه ششم تعلق دارد. در بین ابعاد هویت ملی، بعد ارزش های ملی با 94/45% (538 مورد) از بیشترین و بعد نماد ملی با 17/7% (84 مورد) از کمترین میزان فراوانی برخوردارند. تأکید بر بعد ارزش ها به ویژه ارزش های اخلاقی و مذهبی، بی توجهی به شخصیت های معاصر در برخی ابعاد، گستردگی محدود زمانی و... برخی نتایج تحلیل کیفی می باشند.

نظام آموزش و پرورش در هر کشوری یکی از مهم ترین ارکان سازنده فرهنگ و هویت آن جامعه است، لذا تقویت فرهنگ و هویت ملی، نیازمند تقویت و تحول در نظام آموزش و پرورش است. بنابراین، سؤال اصلی مقاله به این قرار است که جایگاه هویت ملی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ج.ا.ایران چگونه است؟ دستاوردهای تحقیق نشان از این دارند که هویت ملی ایرانی موجود در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ج.ا.ایران، ترکیبی از سه بُعد هویت اسلامی (توحید، اصول و آموزه های اسلامی، حیات طیبه، عدالت، مهدویت و انتظار، امر به معروف و نهی از منکر، ولایت فقیه، حجاب)، هویت ایرانی (توسعه بومی، وحدت ملی، زبان فارسی، روحیه انقلابی و جهادی، میراث فرهنگی و تمدنی، سرود ملی و پرچم ملی، آمیختگی اسلام و ایران، سرزمین ایران) و هویت متجددانه (فناوری های نوین، رسانه، زبان خارجی) می باشد که می تواند موجبات همبستگی ملی را در میان دانش آموزان فراهم نماید که در این میان، لایه هویت اسلامی از برجستگی و تاکید بیشتری در این سند برخوردار است. برای پاسخ به سؤال مقاله از روش تحلیل محتوا بهره گرفته می شود.

در این مقاله تأثیر استفاده از اینترنت بر هویت ملی کاربران بررسی شده است. پرسش اصلی این است که آیا بین هر یک از ابعاد استفاده از اینترنت با هویت ملی کاربران رابطه و همبستگی وجود دارد یا خیر. پرسش های فرعی همین پرسش را در خصوص هر یک از ابعاد هویت ملی مطرح می کنند. در مدل مفهومی، هویت دینی به عنوان متغیر مداخله گر لحاظ شده است. محققین برای بخش کمّی از روش پیمایشی با ابزار پرسشنامه استفاده کردند. پرسشنامه تحقیق بین 320 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران توزیع شد. نتایج تحلیل داده ها در آزمون فرضیات تحقیق نشان داد که بین میزان استفاده از اینترنت و بعد شناختی هویت ملی کاربران همبستگی کامل با شدت 119/0 در جهت مثبت وجود دارد. بین مدت استفاده از اینترنت با بعد رفتاری و شناختی هویت ملی کاربران همبستگی مثبت وجود دارد. برای نوع استفاده اطلاعاتی از اینترنت با هویت ملی همبستگی مثبت و برای استفاده های ارتباطی و سرگرمی همبستگی منفی به دست آمد.

نمادهای ملی عاملی برای وحدت و هویت بخشی بوده و نقش مهمی در القای ارزش ها و اهداف انقلاب دارند. به طور خاص سرود ملی به عنوان گلچینی از کلمات زیبا و پر محتوی، عاملی برای ایجاد حس غرور، میهن پرستی و وحدت در بین افراد یک جامعه است. با وقوع انقلاب ها نمادهای ملی از جمله سرود ملی هم دچار تغییر می شود و محتوای آن نیز متناسب با ارزش ها و اهداف انقلاب دچار تحول خواهد شد. سرود ملی ایران نیز تحت تأثیر انقلاب اسلامی و ارزش های آن دوبار تغییر یافته است. یافته های پژوهش حاضر که با روش مطالعات اسنادی انجام شده است نشان می دهد که مفاهیم و ارزش های برخاسته از ایدئولوژی اسلامی چون امام(ره)، شهیدان، جمهوری اسلامی ایران، استقلال، آزادی در سرود ملی دوم جمهوری اسلامی ایران جلوه هایی از ارزش ها و اهداف انقلاب اسلامی هستند. این سرود تداعی کننده ارزش های اسلامی و میهنی است که برای به ثمرنشینی انقلاب اسلامی در مبارزات مورد توجه بوده است. با شنیدن این سرود حس تعلق به دین، وطن و ارزش های انقلابی برانگیخته شده و موجب تقویت هویت اسلامی و وحدت ملی می شود.

مطالعه حاضر، وضعیت زبان و ادب فارسی را به عنوان یکی از مؤلفه های هویت ملی بررسی می کند. داده های مقاله، نتایج آزمون سراسری در سه سال اخیر است که رسماً از سازمان سنجش کشور دریافت شده و به روش تحلیل محتوا مبتنی بر آمار و ارقامِ ارائه شده، موردِ بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری تحقیق، منطبق بر نمونه آماری و معادل کل پذیرفته شدگان سال های 90، 91 و 92، برابر 457/719/1 نفر است. سؤال پژوهش، بررسی ارتباط دانش زبانی و ادبی پذیرفته شدگان آزمون سراسری با گروه و رشته قبولی و هم چنین تأثیر این انتخاب بر هویت ملی است. نتایج پژوهش نشان می دهد میان این دو متغیر رابطه معکوس وجود دارد؛ و به طور معمول داوطلبانی با توانایی بالا، رشته هایی را انتخاب کرده اند که کمترین ارتباط را با زبان و ادبیات فارسی داشته است و برعکس. بنابراین در طی سال های متمادی، چرخه معیوبی شکل گرفته است که تأثیر منفی آن در آینده زبان فارسی به ضعف بنیان های هویتی ملی زبانی خواهد انجامید و این امر نیاز به توجه جدی در برنامه ریزی های ملی دارد.

مقاله حاضر به بررسی رابطه بین استفاده از فضای مجازی اینترنت و شکل گیری ابعاد مختلف هویت ملی جوانان در شهر همدان پرداخته است. روش تحقیق در این پژوهش پیمایش بوده و برای سنجش متغیر اصلی (استفاده از اینترنت) و وابسته تحقیق (هویت ملی) از پرسشنامه در قالب طیف لیکرت استفاده شده است. برای سنجش اعتبار و روایی طیف، از اعتبار صوری و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. جامعه آماری مورد پژوهش را کلیه جوانان 15 تا 29 ساله شهر همدان تشکیل می دهند. حجم نمونه 400 نفر و شیوه نمونه گیری نیز، خوشه ای چند مرحله ای بوده است. داده ها با استفاده از تکنیک های آمار استنباطی، ضرایب همبستگی پیرسون و اسپیرمن و آمار توصیفی (جداول توافقی) و هم چنین تحلیل رگرسیون به کمک نرم افزار آماری spss مورد توصیف و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج محاسبات آماری مربوطه، رابطه معنی دار با سطح (00/0) و منفی (159/0-) بین میزان استفاده از اینترنت و گرایش به هویت ملی در بین جوانان را نشان می دهد به گونه ای که هرچه میزان استفاده از فضای مجازی اینترنت بیشتر شود، ابعاد مختلف هویت ملی تضعیف خواهد شد. هم چنین در تحلیل رگرسیونی مشخص شد که متغیر استفاده از اینترنت به صورت کلی با ضریب Beta (432/0-) بر هویت ملی تأثیرگذار است.

پژوهش حاضر درباره نگرش کاربران فیس بوک به هویت است که به صورت پیمایشی بین 300 نفر از دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد انجام شده است. نتایج نشان می دهد واریانس هویت های فردی دانشجویان یک شکل تر هستند؛ برعکس هویت های جهانی و دینی پراکنده تر از سایر هویت هاست. به این معنا برخی دانشجویان در حد «زیاد و خیلی زیاد» خود را طرفدار هویت های جهانی و دینی می دانند و برخی دیگر از این لحاظ در رتبه های پایین تری قرار دارند. علاوه بر واریانس ها فاصله نمرات، نمره حداکثر و حداقل هویت ها این پراکندگی را تأیید می کند. هم چنین نتایج این تحقیق نشان می دهد، کسب هویت های جهانی از یک سو هویت های ملی و فردی کاسته؛ اما از سوی دیگر نیاز به بازتعریف خود در دو سطح را افزایش داده است. ابراز وجود در محیط های جمعی، توجه به موضوع های جهانی از چشم انداز یک شهروند ملی و تلاش در انطباق باورهای دینی با فضای جدید، موجب درهم بافتگی نگره هویتی دانشجویان در فضای مجازی شده است.

هدف این پژوهش، واکاوی چالش های شناختی و اجتماعی ناشی از دگرگونی هویت فردی بر اثر فراگیری زبان بیگانه و سنجش اثرگذاری این سازه بر ساخت هویت ملی فراگیران است. در این راستا دویست و چهار فراگیر زبان انگلیسی برگزیده شدند و به دو پرسشنامه، یکی برای اندازه گیری دگرگونی هویت فردی (تغییر در اعتماد به نفس، تغییر جای سپار، تغییر افزون، تغییر مولد، ایستایی و دوگانگی) و دیگری برای پیمایش سازه هویت ملی پاسخ گفتند. نتایج به دست آمده، حاکی از رواج تغییر در اعتماد به نفس فراگیران زبان بر اثر یادگیری زبان بیگانه است. بررسی شاخصهای فردی گویش وران در این پژوهش، نشان دهنده تأثیر سن، جنسیت و سابقه فراگیری بر دگرگونی هویت فردی است. براساس نتایج و برآیندهای مذکور، بروز چالش های هویتی بر اثر تقابل ارزش های فرهنگی زبان مادری و زبان بیگانه، امری محتمل است. افزون بر این، طبق محاسبات پیش بین (رگرسیون)، اثرپذیری چشمگیر هویت ملی از دگرگونی های هویتی فردی فراگیران برآورد نشد، بر آن به این معناست که آموزش زبان بیگانه، تهدیدی علیه هویت ملی به شمار نمی رود و هم چنین می تواند در مواردی در انسجام و تکوین هویت ملی فراگیران نقش آفرین باشد. با تکیه بر نتایج به دست آمده پیشنهاد می شود که جامعه هویتی فراگیران زبان بیگانه در نقشه جامعه شناختی هویت ایرانیان دیده شود.